ویژه و مهم | ضرورت ایجاد و توسعه کمربند سبز پیرامون شهر اهواز

ایجاد و توسعه کمربند سبز پیرامون شهر اهواز به مراتب بیش از سایر نقاط ایران ضروری می باشد.

با توجه به رشد روز افزون جمعیت انسانی و توسعه بی حد و حصر تکنولوژی و قرارگرفتن در عصر فرا صنعتی که جوامع بشری ازیک طرف بامحدودیت منابع طبیعی جنگلی و فضای سبز و از سوی دیگر با آلودگی های زیست محیطی دست به گریبان، می باشند.نقش و جایگاه فضای سبز شهری وجنگلکاری ها به دلیل برخورداری از ارزش های کاربردی فراوان و متنوع در جلوگیری از آلودگی ها اجتناب ناپذیر است. در واقع گیاهان سومین بعد وبخش مهم محیط طبیعی انسان را تشکیل می دهند که با ساختمانی پیچیده تر از اقلیم و خاک در کره زمین ظاهر و پدیدار گشته و همواره به طرق مختلف نیازهای اولیه انسان را فراهم نموده است.عموما آنچه ازفضای سبز و جنگل در عملکرد های محیط شهری انتظار می رود بهبود و بهسازی وضعیت زیست محیطی و اکولوژیکی، ایجاد زمینه تفریح و تفرج و زیباسازی محیط زندگی انسان است.
ضرورت فضای سبز و جنگلکاری از دیدگاه شهرسازی بعنوان جزیی از بافت کالبدی شهرها و بخشی از خدمات شهری اجتناب ناپذیر بوده که نمی تواند جدا از نیازهای جامعه شهری باشد.

★پروژه کمربند سبز اهواز در سال ۱۳۷۳تحت عنوان«کمک به احداث کمربند سبز در ۷ شهر آلوده و مراکز استانهای کشورازقبیل تهران،اراک ،اصفهان،اهواز،تبریز،شیراز،مشهد و به منظور مقابله و کاهش اثرات آلودگیهای زیست محیطی طراحی شده و هدف آن عبارت بود از افزایش قابلیت تحمل محیط زیست شهری در مقابله با آلاینده های جوی در کلیه شهرها میباشد.

★تعریف کمربند سبز:
کمربند سبز از لحاظ شهرسازی به فضای سبز پیرامون حریم شهرها گفته می شود در واقع کمر بند سبز (green belt)نوار سبزی است از درختان و درختچه های سازگار با اقلیم منطقه که به دور شهرها کشیده میشود و دارای کارکرد چند جانبه ایی همچون حفاظت شهرها در برابر آلودگی ها ، تلطیف هوا، کنترل گردوغبار، تحدید محدوده شهر، گسترش حاشیه سبز تفرجگاهی بیرونی شهر و جدا کردن بخش درونی شهر از اراضی پیرامونی آن را دارد .
جمع کل مساحت اراضی مصوب کمربند سبز اهواز حدود ۷۲۰۰هکتار است که در قسمت شمال و غرب اهواز بطول ۳۰کیلومتر ومساحت ۳۰۰۰ هکتارودرقسمت شرقی بطول۴۲کیلومترومساحت۴۲۰۰ هکتار می باشد.
★ کمربند سبز شمال و غرب اهواز شامل “الف-: از رودخانه کارون شمال روستایی دغاغله (جاده روستایی جیسانیه) تا تقاطع جاده اهواز- اندیمشک حدود ۵کیلومتر به مساحت حدود۵۰۰هکتار “ب -” ده کیلومتراول از تقاطع جاده اندیمشک تاکانال سلمان فارسی پشت موسسه راهگشا بطول حدود۱۰کیلومتروعرض ۱۰۰۰متر درمجموع به مساحت حدود ۱۰۰۰هکتار “ج-” از کانال سلمان فارسی تا تقاطع جاده حمیدیه وتا غرب روستایی ملاشیه وشمال نهالستان شهید سلطانی اداره کل منابع طبیعی (موسوم به اراضی دب حردان)به طول ۱۰کیلو متر و به مساحت ۱۰۰۰هکتار. د-” از جاده اهواز خرمشهر تا رودخانه کارون(پل پیش بینی شده جدید) بطول۵کیلومتر و به مساحت حدود ۵۰۰هکتار است.

★کمربند سبز شرق:
شامل “: الف-” ازرود خانه کارون پشت کوت امیر تا تقاطع با جاده اهواز-آبادان بطول ۷/۷ کیلو متر و به مساحت حدود۷۷۰هکتار “ب” از جاده ورودی آبادان-اهواز به سمت قلعه چنعان ( روستایی دامغه ) تا تقاطع جاده اهواز- ماهشهر بطول حدود ۱۸/۳کیلومتر و به مساحت ۱۸۳۰هکتار. “ج-” از جاده ماهشهرتا تقاطع باجاده اهواز- ملاثانی۱۲ حدودکیلومتر و به مساحت ۱۲۰۰ هکتار. “د-” از جاده اهواز-ملاثانی تا رودخانه کارون ۳/۵حدودکیلومتر و به مساحت ۳۵۰هکتار است.

“تعریف سرانه فضای سبز:”
سرانه فضای سبز یعنی مقدار فضای سبز موجود در هر شهر به ازای هر شهروند که حداقل سرانه بین المللی آن بین ۲۰تا۲۵متر مربع به ازائ هر نفر می باشد.طبق نظر سازمان محیط زیست ایران سرانه حداقل فضای سبز برای شهرهای ایران، بین ۳۰تا۵۰ مترمربع برای هر شهروند اما طبق نظر وزارت کشور و شهرسازی سرانه فضای سبز به ازاء هرنفر ۷-۱۲مترمربع جهت تصویب طرحهای جامع شهری در نظر می گیرند.

★طبق نظر کارشناسان سازمان خواروبار جهانی فائو “چنانچه سطح جنگل در هر کشور از ۲۵درصد سطح خاک آن کمتر باشد” آن کشور از نظر محیط زیست انسانی وضعیت بحرانی در آن حاکم است.
★مساحت جنگل در استان خوزستان نسبت به کل اراضی استان حدود۱۵/۹ درصد می باشد.در صورتی که میزان اراضی شنی خوزستان از بستان تا امیدیه حدود ۳۵۰۰۰۰ هکتار می باشد منشاء و خاستگاه ریز گرده ها در داخل کشور(غرب اهواز)ام الدبس – جفیر و میشداغ است .
بطور کلی در خصوص اثرات زیست محیطی کمربند سبز باید گفت : یکی از محورهای فعالیت مدیریت فضای سبز شهرداری های کلانشهرها طراحی و اجرای کمربند سبز (جنگلکاری پیرامون شهر) بمنظور افزایش سرانه فضای سبز شهری در مقابله با آلودگیهای زیست محیطی می باشد.یکی از اثرات مهم زیست محیطی کمربند سبز را فیلتر و مانع نرم و طبیعی در مقابل حرکت و ورود شن های روان و ریزگردها و غبارهای غلیظ به درون شهرها می باشد.همچنین تعدیل درجه حرارت محیط- جبران کمبود اکسیژن هدررفته براثر آلودگیها و فعل و انفعالات درون شهری – تاثیر چشمگیر بر کنترل آلودگیهای ایجاد شده توسط شرکت های صنعتی و صنایع آلاینده درون و بیرون شهری – زیباسازی فضای سبز و ورودیهای شهر- آرامش روحی و روانی برای مسافرین قبل از ورود به شهر- افزایش سرانه فضای سبز- ایجاد پارکهای حاشیه ایی و تفرجگاههای در پیرامون شهر- کاهش حاشیه نشینی در کلانشهرها – جلوگیری از تصرف اراضی دولتی پیرامون شهر و جنگلکاری به عنوان بادشکن بمنظور کاهش اثرات مخرب طوفان و شدت وزش باد – کاهش خطر سیلاب در مناطق شهری و کنترل و جلوگیری از گسترش افقی شهرها عنوان نمود.

★اجرای طرح کمربند سبز غرب اهواز با توجه به جهت وزش بادهای غالب در اولویت اجرایی قرار گرفته است. از جمله مشکلات اساسی اجرای کمربند فضای سبز اهواز می توان به تامین اعتبار، تامین آب مورد نیاز آبیاری، کاهش بیلان آبی رودخانه کارون، تملک اراضی و مشخص نشدن مالکیتهای اراضی موجود در منطقه و محدوده اراضی طرح کمربند سبز اهواز می باشد.

★ لزوم ایجاد کمربند سبز در شهر اهواز به مراتب بیش از سایر نقاط ایران ضروری به نظر می رسد اما متاسفانه در کلانشهرهایی مانند تهران تا کنون ۱۴۰۰۰ هکتار، اصفهان ۱۷۰۰ هکتار، مشهد ۲۲۲۵ هکتار، کرج ۲۰۰۰ هکتار کمربند سبز ایجاد شده و وضعیت سایر کلانشهرهای کشور هم به مراتب بهتر از اهواز می باشد. امیدواریم با سرعت بخشیدن، افزایش اعتبارات، همکاری سایر ارگان ها و بالاتر بردن کیفیت اجرای طرح، شهروندان بتوانند از مزایای این موهبت الهی برخوردار گردند.

حمید امیری فرد
هیئت مدیره انجمن دوستداران زیست بوم کهن زاگرس