یادداشت | از سیلی تا توهین به مادر کودک اوتیسمی؛زنده باد موبایل

رضا غبیشاوی: شهروندی به مادر یک کودک اوتیسمی توهین می کند. او ضمن حمله به خودروی حامل این زن و کودک، کلمات توهین آمیزی را نیز به این مادر می گوید. موضوع اختلاف هم پارک کردن در محل ویژه پارک معمولان بوده است.

مادر به هنگام بروز این اتفاق، با استفاده از گوشی موبایل آنچه که روی داده را فیلمبرداری و در شبکه های اجتماعی منتشر کرد. این فیلم دست به دست شد تا علاوه بر جامعه، مسوولان قضائی هم به سرعت واکنش نشان دهند و در کوتاه مدت مرد هتاک بازداشت و پای محاکمه کشیده شد و این مادر هم از سرعت رسیدگی به این موضوع و واکنش ها در افکار عمومی و شبکه های اجتماعی تشکر کرد.

۱- آنچه در این ماجرا اهمیت محوری دارد انتشار گسترده این فیلم موبایلی در شبکه های اجتماعی و سپس رسانه های اینترنتی است که توانست واکنش های بسیاری را در افکار عمومی و مسوولان قضایی به دنبال داشته باشد. فکرش را بکنید اگر این مادر، با گوشی موبایل فیلم نمی گرفت و منتشر نمی کرد. در این صورت آیا او می توانست ثابت کند چه بر سرش آمده؟ آیا افکار عمومی و مردم از آنچه روی داده آگاه می شدند؟ آیا مسوولان متوجه ماجرا می شدند و فوری رسیدگی می کردند؟ قطعا خیر

نقش محوری را در این ماجرا، گوشی موبایلی ایفا کرد که واقعه هتاکی و حمله فیزیکی مرد هتاک را ضبط کرد و شبکه های اجتماعی و رسانه های اینترنتی که این فیلم را به صورت گسترده بازنشر کردند. گوشی موبایل دیگر تنها ابزاری برای تماس و گفتگوی تلفنی نیست بلکه به سلاحی برای دفاع از مردم در برابر زورگویی و رفتارهای مجرمانه و نادرست تبدیل شده است.

نکته جالب توجه اینکه این فیلم در شبکه های اجتماعی فیلتر شده (توییتر) و فیلتر نشده (اینستاگرام) بازنشر شد و سپس به رسانه های اینترنتی فیلترشده (کانال های تلگرامی) رسید و به طور گسترده پخش و خبرساز شد.

با توجه به این نقش آفرینی، می توان از مسوولان خواست به فیلتر شبکه های اجتماعی توییتر، فیس بوک و یوتیوپ و پیام رسان تلگرام پایان بدهند چرا که این موضوع به سود تک تک مردم به ویژه بخش های آسیب پذیر مردم از جمله همین مادر یک کودک اوتیسمی است که تنها به دلیل استفاده از حق خود برای پارک خودرو در محل اختصاصی اینچنین مورد هتاکی و حمله یک شهروند دیگر قرار گرفت.

به این بهانه می توان از حامیان محدودیت اینترنت و شبکه های اجتماعی و فیلترینگ (از جمله حامیان طرح صیانت) درخواست کرد به جای تمرکز بر محدودیت و بستن فضاهای ارتباطی، آن را باز و بازتر کنید تا هم مردم بتوانند از خود دفاع کنند و هم ابزارهای نظارت اجتماعی آنها، گسترده تر و تاثیرگذارتر شوند.

۲- گوشی های موبایل به ابزاری برای دفاع در دست مردم تبدیل شده اند. گوشی های موبایل، شبکه های اجتماعی، پیام رسان ها و اینترنت موبایلی فضایی برای نظارت همگانی در اختیار مردم قرار داده اند. هر چقدر این ابزارها تقویت شوند؛ تک تک مردم قوی تر و صحنه نظارت مردم نیز قدرتمندتر می شود.

۳- عمومی شدن این حادثه، زمینه را برای واکنش سریع و صحیح مسوولان قضایی فراهم کرد. بازداشت و محاکمه عامل حمله و هتاکی به مادر یک کودک اوتیسمی از جمله اقدامات فوری مسوولان قضایی بود که با استقبال و تحسین افکار عمومی روبه رو شد. زمینه این واکنش صحیح مسوولان قضایی را نیز همین اینترنت و شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها فراهم کردند. فضایی که می تواند مسوولان قضایی را به سمت واکنش های صحیح و دوری از اقدامات نادرست راهنمایی کند. به ویژه وقتی عامل رفتار و گفتار مجرمانه، یک مقام مسوول و طرف مظلوم، یک شهروند عادی باشد.

۴- صرف انتشار این فیلم در شبکه های اجتماعی و رسانه های اینترنتی به خودی خود، باعث رسوایی برای عامل این هتاکی است. می توان تصور کرد چنین فردی چگونه می خواهد در این جامعه زندگی کند ولی فیلمی از رفتار نادرست او در گوشی هر کسی می توان یافت. مجازات رسوایی اجتماعی یکی از بدترین مجازات هاست و خود می تواند در ایجاد بازدارندگی برای هتاکان و عاملان رفتارها و گفتارهای نادرست موثر باشد.

۵- از سیلی نماینده مجلس به صورت سرباز وظیفه در تهران تا هتاکی یک شهروند معمولی به مادر کودک اوتیسمی همگی حکایت از این دارد که اتفاقات بدی روی می دهند اما در سایه فیلم های موبایلی و انتشار آنها در شبکه های اجتماعی و رسانه های اینترنتی، این اتفاقات دیده می شوند و دیگر قابل پنهان کردن نیستند. نظارت اجتماعی خود عاملی برای کاهش این اتفاقات بد و باعث ایجاد بازدارندگی است.

۶- همزمان روند انتشار فیلم و خبر شهروندان در شبکه های اجتماعی با دو آفت بزرگ روبه رو است. اول انتشار خبر و فیلم جعلی و دوم انتشار و بازنشر فیلم های خصوصی دیگران. مواظب خبرها و فیلم های جعلی باشیم و از انتشار فیلم و اطلاعات خصوصی دیگران خودداری کنیم چرا که ممکن است بازی با آبروی دیگران به هزینه جان و زندگی آنها تمام شود./عصر ایران