گردشگری خوراک چیست؟

گردشگری خوراک چیست

 

 

تنوع در بافت فرهنگی – اجتماعی بستری مناسب برای فعالیت‌های خلاقانه است؛ گردشگری خوراک نوعی فعالیت خلاقانه محسوب می‌شود و کشور ما بستری مناسب برای اجرای این نوع گردشگری را دارد. تنوع جغرافیایی باعث شده تا سنت‌های آشپزی از یکدیگر متمایز شوند، میان هر مکان و نوع خوراک آن رابطه تنگاتنگی وجود دارد و غذاهای هر منطقه نشان‌دهنده هویت آن بخش می‌تواند باشد.

 

هجوم گردشگران مشتاق به غذا و امتحان کردن غذاهای متنوع موجب افزایش تولید مواد اولیه، تولید غذا، خدمات اقامتگاه‌ها، نوآوری در تولید و توزیع و به طور کلی بهبود مسائل اقتصادی و ایجاد اشتغال‌زایی می‌شود. ورود توریست به منطقه‌ای خاص علاوه بر آنچه گفته شد باعث می‌شود تا کیفیت زندگی افراد در آن منطقه بهبود پیدا کرده و با توجه به رشد اقتصادی از مهاجرت مردم به دیگر نقاط جلوگیری شود.

 

در کنار بازدید از آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی، اقامتگاه مناسب و وسیله نقلیه برای سفر، غذا هم عامل مهم دیگری است که برای آن هزینه در نظر گرفته می‌شود. افراد از ملیت‌ها، مکان‌ها و باورهای مختلف در کنار یکدیگر جمع می‌شوند تا طعمی را تجربه کنند که نشانی از آداب‌ورسوم و یا باوری خاص است. برخی از این غذاها هنگام طبخ یا سرو کردن آداب خاصی نیز دارند؛ در این میان آنچه زیباست خوردن غذایی یکسان با آدابی یکسان در میان جمعی متفاوت است.

 

گردشگری غذا تنها شامل خوردن غذا نیست؛ این طیف از گردشگری، سوغات، انواع نوشیدنی‌ها، شیرینی، دسر و موارد دیگر را نیز در بر می‌گیرد. از فروشنده‌های دوره‌گرد تا رستوران‌های لوکس و هر آنچه که به غذا ربط دارد در زمره گردشگری خوراک قرار می‌گیرند. گردشگری غذایی محدود به بررسی تخصصی غذاها توسط افراد خبره در آشپزی نیست؛ بیشتر مردم به طعم و کیفیت غذاها و نوشیدنی‌ها توجه می‌کنند و برای آن‌ها جذابیت غذا، تازگی، منحصربه‌فرد بودن، طعم و عطر، ارگانیک و طبیعی بودن آن اهمیت زیادی دارد؛ و در یک کلام تمام چیزهایی که فرهنگ آشپزی یک منطقه را شکل می‌دهد و باعث جذب گردشگر می‌شود.

جهانگردی غذایی تنها به یک بشقاب غذا محدود نمی‌شود و مجموعه‌ای از فعالیت‌های توریستی و تفریحی را در بر می‌گیرد که علاوه بر غذا، به رابطه بین غذا و جامعه به عنوان ستون هویت منطقه‌ای و میراث فرهنگی نیز اهمیت می‌دهد. این‌کار موجب آشنایی افراد در سطوح مختلف با زنجیره ارزش غذا می‌شود و آن‌ها را به صورت مستقیم با روش تهیه غذاهای ملل مختلف آشنا می‌کند. در این نوع از گردشگری تنها لیستی از رستوران‌ها و غذاخوری‌های پر زرق‌وبرق و یا حتی رستوران‌های کوچک و سنتی در مقابل شما قرار ندارد بلکه گردشگری خوراک تجربه خوردن غذا و در مواردی نیز تهیه غذا در کنار آموختن تاریخ، فرهنگ و محیط زیست یک منطقه خاص است.  

 

این نوع توریسم شامل تولیدکنندگان محصولات غذایی و نوشیدنی، کارخانه‌های ویژه تهیه انواع نوشیدنی، انواع شربت‌ها، عرقیات گیاهی، آب‌میوه‌ها و ترکیبات خاص آن‌ها ،انواع چاشنی‌ها و مکمل‌های محلی نظیر ترشیجات، انواع سس و مربا در میز و سفره‌های غذا نیز می‌شود. در تورهای غذایی ضمن اینکه خورد‌وخوراک مدنظر است، نمایش فرهنگ و قومیت مردم آن منطقه نیز نشان داده می‌شود.

 

به دلیل اهمیت بسیار زیاد این نوع از گردشگری در سال‌های اخیر، سازمان جهانی گردشگری (UNTWO) نیز سرفصلی از گزارش‌های سالانه خود را به بخش گردشگری غذا و خوراک تحت عنوان «گزارش جهانی از گردشگری خوراک و غذا یا Global Report on Food Tourism اختصاص داده است.

هدف از گردشگری غذایی چیست؟

 

همانند سایر انواع گردشگری گردشگری غذایی هم هدف خاصی را دنبال می‌کند. هدف از این نوع گردشگری آشنایی با غذاهای مختلف و فرهنگ غذایی مناطق بدون رده‌بندی یا نظر تخصصی درباره آن‌هاست. در این نوع گردشگری، هر چه غذا ساده‌تر باشد، جذابیت بیشتری دارد؛ در واقع غذا یکی از حامل‌های اصلی فرهنگ هر جامعه محسوب می‌شود. افرادی که قدم در راه گردشگری خوراک می‌گذارند تمایل دارند تا در زمینه آشپزی، فرهنگ و آداب‌ورسوم غذایی آن منطقه اطلاعاتی کسب کنند. این افراد به شنیدن داستان‌ها و تاریخچه غذایی که در یک شهر خاص طبخ می‌‌شود علاقه دارند.

 

تاریخچه گردشگری غذایی

 

حوالی سال ۲۰۰۱، فردی به نام اریک ولف، مقاله‌ای با عنوان “گردشگری خوراک و پختنی ها”منتشر کرد که منجر به تحولی بزرگ به خصوص در میان گردشگران حرفه‌ای، نیمه حرفه‌ای و فعالان صنعت بزرگ گردشگری شد، که آیا غذا می‌تواند گزینه‌ای جدید به سفرهای که تکراری شدن اضافه کند؟

 

این مقاله منجر به چاب اولین کتاب در زمینه توریسم غذا در جهان شد و آقای ولف به سمت مدیریت اتحادیه بین‌المللی توریسم غذا منصوب گردید. آقای اریک ولف به زبان ساده هر جابه‌جایی دور یا نزدیک که برای تجربه و لذت بردن از غذاها یا نوشیدنی‌ها باشد یک توریسم غذایی می‌داند که این صنعت بزرگ از اغذیه فروشی‌های کنار خیابان تا رستوران‌های لوکس را شامل می‌شود.

گردشگری خوراک

 

گردشگری خوراک در ایران

 

غذاهای ایرانی در زمره خوش‌طعم‌ترین غذاهای جهان قرار دارند. بر اساس تحقیقات پژوهشگران بیش از ۲۵۰۰ نوع غذا و ۱۰۹ نوع نوشیدنی و انواع نان و شیرینی در کشور وجود دارد که این تعداد بیش از هر چیز به تنوع فرهنگی، قومی و جغرافیایی این مرزوبوم مرتبط است. همچنین از اینکه مکتب آشپزی ایرانی یکی از سه مکتب اصلی خوراک در کنار مکاتب آشپزی رومی و چینی است نباید غافل شد. تمامی این موارد نشان‌دهنده ظرفیت بالای ایران برای جذب گردشگری خوراک و غذا و فعالیت حرفه‌ای در این بخش است.

 

در حال حاضر آشپزی چینی بسیار پیشرفت کرده و در جذب توریست سهم بالایی داشته در صورتی که کمتر نام و نشانی از پیشینه و تنوع غذاهای محلی و مکتب ایرانی در مراکز پذیرایی گردشگری ایران دیده می‌شود؛ در اکثر موارد گردشگران تنها کباب ایرانی را به خوبی می‌شناسند و این مسئله یکنواختی غذا گلایه‌های گردشگران غربی را که وارد کشور می‌شوند، نیز به همراه دارد. ارتباط تنگاتنگی میان جغرافیای یک منطقه و نوع غذایی که در آنجا طبخ می‌شود وجود دارد. مثلا وجود مراتع و شرایط جوی خاص در شمال‌غربی ایران باعث شده تا بهترین نوع آبگوشت در شمال‌غرب ایران طبخ شود. آب‌وهوای خشک نواحی مرکزی ایران منجر شده تا مردمان این ناحیه از سبزی‌های خشک استفاده کنند. در جنوب کشور نیز که تحت تاثیر دریا و اقیانوس است محصولات غذایی بیشتر دریایی‌اند. 

استان گیلان با حدود ۴۰۰ نوع غذا و خوردنی محلی و سنتی میان گردشگران داخلی و خارجی شناخته شده است و هر غذایی با مواد اولیه مختلف مزه‌ای جدید در گیلان دارد. در میان زیبایی‌های آذربایجان شرقی، شیرینی‌ها و غذاهای آن هم بسیار مشهور است. به جز غذاهای ایران از انواع سوغات نیز نباید غافل شد؛ شیرینی‌ها و دسرهای خوش‌طعم و هر آنچه که به طعم و غذا مرتبط باشد نقش پررنگی در گردشگری خوراک ایفا می‌کند. کاشان یکی از شهرهایی است که گلاب آن بسیار معروف است و در مراسم گلاب‌گیری گردشگران فراوانی روانه این شهر می‌شوند.

 

قرار گرفتن بافت تاریخی و سنتی در شهرهای ایران و غذاهای محلی که در هریک از این شهرها طبخ می‌شود می‌تواند مکملی جذاب برای توریست‌ها باشد. غذای مختلف از اقلیم‌های مختلف در ایران وجود دارند که نام و تاریخچه بسیاری از آن‌ها در کتاب آشپزی آمده است. شهرهایی مانند شیراز، اصفهان و یزد با دارا بودن بافت تاریخی و غذاهای سنتی خوش‌طعم پتانسیل آن را دارند تا به مقصدی جذاب برای گردشگری غذایی تبدیل شوند.

 

گردشگری غذا با تکیه بر مسائل فرهنگی خاطرات خوبی را برای مسافران به همراه خواهد داشت و این نوع گردشگری به اقتصاد بخش‌های کوچک جامعه به خصوص جامعه روستایی ایران نیز کمک می‌کند. در صورتی که گردشگری خوراک به درستی انجام پذیرد و بسترهای مناسبی برای آن فراهم شود می‌تواند با حفظ هویت، در توسعه پایدار کشورمان تاثیرگذار باشد.

راهکارهایی برای توسعه گردشگری خوراک و غذا در ایران

 

برگزاری جشنواره‌ها و فستیوال‌های غذایی در محیط‌های مختلف روستایی و شهریبرگزاری تورهای غذا برای آموزش پخت غذاهای محلی استفاده از مناسبت‌های خاص مانند (ماه رمضان) برای ارائه غذاهای مختص آن مناسبت راه‌اندازی رستوران‌هایی که تنها به ارائه غذاهای محلی یک استان مبادرت کند افزودن غذاهای محلی در منوهای رستوران‌ها شرکت در فستیوال‌های جهانی، معتبر و شناخته شده مرتبط با صنعت گردشگری خوراک نظیر Westport Food Festival, Real Food Festival, Hampshire Food Festival و شناساندن غذاهای ایرانی به جوامع بین‌الملل

مثال‌هایی از بسترهای مناسب برای گردشگری خوراک در ایران

 

برگزاری تور غذاهای خیابانی (انواع غذا در خیابان سی‌ تیر تهران)چشیدن غذاهای محلی و نوشیدنی‌ها در مسیرهایی که تولید می‌شوند (زیتون پرورده در رودبار)شرکت در کلاس‌های آشپزی، و آموختن نحوه پخت انواع غذاها (فم تریپ سال ۲۰۱۹ در ایران)حضور در خانه افراد محلی و خوردن انواع غذا و پرداخت هزینه‌های آن 

گردشگری خوراک

 

گردشگری خوراک در کشورهای دیگر

 

فارق از اینکه گردشگری غذا برای گردشگران اولویت چندم است باید خاطر نشان کرد که غذا و نوشیدنی بخش جدایی‌ناپذیر سفر است و گردشگر خواه‌ناخواه برای آن هزینه‌ای در نظر دارد که این هزینه حدود یک سوم کل هزینه‌های سفر آن‌ها را در بر می‌گیرد. در ادامه به چند کشور که در زمینه گردشگری خوراک فعال‌اند می‌پردازیم.

 

ایتالیا نامدارترین کشور در زمینه خوراک و غذاست جایی که می‌توانید ریسوتوی ونیز، خوراک ماهیچه میلان، پاستا، پنیر ترافل، انواع سبزیجات، نوشیدنی‌ها، ماهی تازه، بستنی و ژلاتو را در آن امتحان کنید.فرانسه برای طرفداران قهوه مقصدی جذاب است، بیش از ۵۰۰ نوع قهوه در آن سرو می‌شود و شهرهای مختلف این کشور کافه‌های قهوه فراوانی دارند.آشپزی کاتالانی در بارسلون اسپانیا که در آن از زعفران، زیره سبز و سایر ادویه‌جات و خوراکی‌های سنتی سبک بارسلونی استفاده می‌شود. خوراک‌هایی دریایی و گوشت با سس فراوان نیز هنر آشپزان این ناحیه است.نیویورک یکی از بهترین مقاصد گردشگری خوراک و غذا است که در آن هم غذاهای جهان بهتر از نمونه‌های اصلی طبخ می‌شوند و هم می‌توانید غذاهای محلی شگفت‌انگیز و ارزان‌ قیمتی مثل ساندویچ‌های پاسترامی را امتحان کنید.مکزیکوسیتی نیز به ‌عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگرانی که ذائقه گرم دارند همواره مطرح است. برای طرفداران غذاهای رژیمی پرو مقصدی جذاب خواهد بود.در آسیا نیز هنگ‌کنگ را بهشت غذا مطرح می‌دانند.کره‌جنوبی نیز در گزارش سالانه سازمان جهانی گردشگری به‌عنوان یک مقصد گردشگری خوراک و غذا مطرح شده که با بهره‌گیری از برنامه‌ها و فیلم‌های تلویزیونی فرهنگ غذایی خود را به خوبی صادر کرده و موفقیت‌های فراوانی نیز به دست آورده است. یکی از سریال‌های تلویزیونی که در این زمینه موفقیت زیادی کسب کرد، سریال جواهری در قصر بود که مردم جهان را با غذاهای این کشور آشنا ساخت.تایلند نیز در سال‌های اخیر فعالیت‌های بسیاری درباره پروژه آشپزخانه جهانی داشته و توانسته در بازارهای هند و چین نیز نفوذ کند.ژاپن، چین و ترکیه نیز از دیگر مقاصد فعال در گردشگری خوراک و غذا محسوب می‌شوند.

 

 

 

سخن آخر

 

امروز به نوع خوشمزه گردشگری پرداختیم؛ گردشگری خوراک. گونه‌ای دیگر از گردشگری که این روزها رشد چشمگیری داشته و می‌تواند نقش بسیار مهمی در گردش چرخ‌های اقتصاد یک کشور ایفا کند. فراموش نکنیم توجه به این نوع خاص از گردشگری در کشوری مانند ایران که بستری مناسب برای پیشرفت در این زمینه را دارد می‌تواند در حوزه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بسیار تاثیرگذار باشد و آن را در جهت مثبت و رو به بهبود سوق دهد.

 

 منبع : محفوظ