یادداشت ویژه | شکایت از رسانه ها اعتراف به ضعف مدیران است / چرا خبرنگاران امنیت شغلی ندارند!!!

شغل خبرنگاری در فهرست پر استرس ترین و مهمترین مشاغل جهان قرار دارد. اما متاسفانه این شغل در کشورهای جهان سوم کم اهمیت انگاشته می شود. هر چند در سال ۱۳۸۶ شغل خبرنگاری در رده مشاغل سخت و زیان‌بار شناخته شد، با این حال در سالهای گذشته این موضوع با مقاومت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مواجه بوده است.

خبرنگاری شغلی طاقت فرسا و پراسترس است، هر چند عشق و امید و انگیزه های درونی، خبرنگار را به دل حوادث مختلف می کشاند، اما این شغل ایجاد استرس، تغییر حالات روحی، روانی، جسمانی، رفتاری و عاطفی را به دنبال دارد و علائمی همچون احساس خستگی زیاد، افزایش فشار خون، تنش، احساس نا امنیتی، تغییر رفتار های فردی و غیره را به همراه دارد.

نا مشخص بودن ساعات کاری، ساعات طولانی کار، نداشتن ضمانت شغلی و عدم حمایت، مشکلاتی از قبیل تضاد نقشی و فشار ناشی از نقش از عواملی است که در طولانی مدت مشکلات زیادی را برای خبرنگاران به بار می آورد.
از مشکلات، آسیب ها و پیامدهای دیگر این شغل به ویژه در شهرستان ها و استان های کوچک تر شامل، کم انگاری شغل خبرنگاری، نگاه منفی به شغل خبرنگاری، درآمد پایین رسانه ها، انتظاراتی همچون همیاری و همراهی رسانه ها از طرف نهادهای حکومتی و دور شدن از رسالت خبرنگاری مبنی بر نگاه منتقدانه، بیرون آمدن قارچ گونه‌ی رسانه هایی که رسالت های غیر خبری دارند و فضای رسانه ای را از حرفه‌ای بودن دور می کنند، سیاست زدگی رسانه‌ها، همراهی با سیاسیون، کمبود آموزش های به روز و جدید در حوزه ی خبر است.

متاسفانه با وجود این آسیب ها، و انتظاراتی که صرفا مسئولان نهادهای دولتی و حکومتی از خبرنگار و رسانه دارند مبنی بر اینکه نقش روابط عمومی سازمان را بازی کنند و بجز گفتن از نقاط و نکات مثبت، کار دیگری نکنند، طلبکار بودن و گلایه کردن از رسانه ها، شکایت کردن و تهدیدهای رسمی و غیر رسمی، تهدیدها و فشارهای مسئولان در استان باب شده است، و غالبا در جلسات و نشست ها از رسانه ها خواسته می شود از انتقاد بپرهیزند و نقاط مثبت سازمان را ببینند. در واقع مسئولان می خواهند سلاح خبرنگار را کند کنند، در حالی که اگر حرکت مثبتی از سوی مسئولان مشاهده شود، از چشم هیچ رسانه‌ای دور نخواهد ماند و مردم نیز قدردان خواهند بود.

برای جبران برخی کمبودها و ضعف ها، انتظار تعریف و تمجید رسانه ها را دارند، بجای آنکه رسانه را در کنار خود ببینند در مقابل خود می بینند. از طرفی رهبران دینی و امامان ما بارها بر مذمت تعریف و تمجید تاکید کرده اند که این نوع نگاه از طرف مسئولان ما به فراموشی سپرده شده است.

متاسفانه شکایت کردن از اهالی رسانه در استان باب شده، و به دلایل مختلف و با کوچکترین انتقادی پای خبرنگار به دادگاه ها و مراجع قضایی کشیده می‌شود که این نشان از کم بودن آستانه تحمل مسئولان دارد. اینکه در طول یک سال، یک خبرنگار بیش از ۱۰ بار به مراجع قضایی کشانده شود، نشان‌دهنده عدم قبول انتقادات دارد و متاسفانه بسیاری از مواقع دیده شده که این شکایت ها فقط به دلیل «افشاگری» یک تخلف صورت گرفته است. حال این خبرنگار بجای آنکه به مسائل مهم جامعه بپردازد باید تمام وقت خود را در راهروهای دادگاه ها و در حضور مسئول قضایی صرف کند. برخی از مسئولان در گفت و گو با رسانه ها صرفا با کلی گویی، و بدون وارد شدن به جزئیات هیچ حرفی از مشکلات نمی آورند و اعتقاد دارند همه چیز خوب و عالی و در حال پیشرفت است و همه مردم و خبرنگاران باید از وی متشکر و ممنون باشند، این مسئولان انتظار انتقاد تند و تیز رسانه ها را باید داشته باشند. در حالی که مسئول مورد نظر هیچ پاسخ درستی در ازای سوال خبرنگار ندارد، اما انتظار همکاری و همیاری خبرنگار را دارد.

اگر واقعا نشر خلاف واقعی صورت بگیرد، بهترین راه نوشتن جوابیه است؛ بر اساس ماده ۲۳ قانون مطبوعات در صورت نشر هر نوع مطلب خلاف واقع معترض می تواند جوابیه خود را به همان نشریه ارسال و نشریه موظف به درج آن بی کم و کاست می باشد. از طرفی دادن جوابیه متقابل حق نشریه یا رسانه محسوب می شود. این نکته خالی از لطف نیست که اگر جوابیه ها به رسانه ها دیده شود، گاها بدون دلیل قانع کننده هستند و بر اساس واقعیت نوشته نشده اند، و به دلیل اینکه در حوصله نمی گنجد رسانه ها معمولا چشم بر روی این موضوع می بندند، و قضاوت ها نسبت به جوابیه را بر عهده مخاطبان می گذارند. همچنین شکایت از نشریه تنها زمانی مقدور است که بر اساس تبصره ۳ همان ماده (۲۳) نشریه از درج جوابیه امتناع ورزد که در این صورت نیز دادگاه صالحه تنها نشریه را الزام به درج پاسخ می کند. اما طفره رفتن از دادن جوابیه و روی آوردن به شکایت کردن، نشان از نداشتن پاسخ و فرار از پاسخگویی دارد.
یکی از مشکلات اهالی رسانه تحت تاثیر مشکلات موجود آستانه پایین تحمل مدیران است. لذا درخواست اغلب خبرنگاران این استان از مسئولان این است که به جمع استانداران و مسئولانی بپیوندند که از رسانه ها حمایت کرده اند و تلاش کرده اند باب شکایت کردن از رسانه را بردارند، تا شاهد پویایی و پیشرفت در سایه نقد رسانه ها باشیم.

انتخاب روابط عمومی های ضعیف توسط مدیران نشان از ضعف آن مدیر و دستگاه مدیریتی اش است و این گونه روابط عمومی ها اقدام به برقراری ارتباطات غیرمتعارف با خبرنگاران می کنند. مدیران نباید از بیان اشکال دستگاه خود از سوی خبرنگاران بترسند و مدیر قوی هیچ وقت به رسانه حمله نمی کند بلکه به علت بیان کمبودها و مشکلات، ممنون رسانه می شود.  مدیران باید از بابت انتشار اشتباهات‌شان از سوی رسانه‌ها، ممنون و قدردان بوده و سعی در جلوگیری از قصور و اشتباهات خود داشته باشند و اگر به هر شکلی همچون شکایت به رسانه‌ها حمله کنند بر ضعف خود اعتراف می‌کنند.

می توان شکایت از اصحاب رسانه و همچنین تهدید و تطمیع را یکی از ویژگی‌های مدیران ضعیف دانست و گفت: بر اساس تاکید غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان، هیچ مدیر دولتی در استان حق شکایت از اصحاب رسانه را ندارد و در مواردی نیز که شکایت‌هایی به اصحاب رسانه از سوی دستگاه‌های غیر دولتی متوجه بود، وساطت کرده و مانع ادامه این قضیه بشوند. رسانه‌ها نیز باید آن قدر آزاد اندیش و مستقل باشند که به تطمیع‌ها جواب نه داده و در برابر تهدیدات نیز مقاوم باشند.

اگر رسانه احساس عدم امنیت کند دیگر نخواهد توانست به وظایف و تکالیف خود در بیان مشکلات و نقد ضعف‌ها و کمبودها عمل کند. مدیران نباید به این وادی وارد شوند، بلکه باید تعامل و همکاری با خبرنگاران و رسانه ها را در اولویت خود قرار دهند.

امیر حیدری