در میان فرضیات متعدد مطرح شده در مورد شیوع ویروس کرونا و با وجود شرایط موجود حمله بیولوژیک قوت بیشتری گرفته است. بیوتروریسم به دلیل ویژگی‌هایی از جمله تهدید همزمان امنیت ملی و سلامت عمومی یک جامعه، در سال‌های اخیر مورد توجه مراکز علمی، نظامی و امنیتی بسیاری از کشورها قرار گرفته است. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به سابقه تاریخی بیوتروریسم در جهان و تاریخچه سایر حملاتی که در این زمینه صورت گرفته است.تعریف بیوتروریسم
بیوتروریسم(Bioterrorism)، تروریسمی شامل انتشار عمدی عوامل بیولوژیک است. این عوامل، باکتری‌ها، ویروس‌ها یا سموم‌اند و منظور از حمله بیوتروریسم پخش کردن ویروس، باکتری، میکروب و عوامل دیگر بیماری زا و سمی است که موجب بیماری و مرگ میان انسان ها می‌شود.

سابقه بیوتروریسم
دوران اولیه: ۲۰۰ سال قبل میلاد مسیح تا آغاز قرن بیستم

 

تروریسم بیولوژیکی به زمان رم باستان برمی‌گردد، هنگامیکه مدفوع به صورت دشمنان پرتاب شد.این نوع اولیه از تروریسم بیولوژیکی در قرن ۱۴ام ادامه داشت. شیوع عمدی طاعون، آلوده کردن چاه‌های آب با استفاده از نعش و لاشه حیوانات و سیاه زخم نیز به این دوران مربوط می‌شود.

دوران نوین: سال ۱۹۱۸ و با شروع جنگ جهانی دوم

اولین اقدمات را در این دوره کشور ژاپن با راه اندازی یک واحد عملیاتی-تحقیقاتی انجام می‌دهد و بر روی اسیران جنگی آزمایشاتی را انجام می‌دهد که دست کم ۱۰ هزار نفر طی این تحقیقات و آزمایش ها تلف می‌شوند و با شروع جنگ جهانی دوم حملات میکروبی ژاپن علیه چین آغاز می‌شود که حدود ۹۴۰۰۰ کشته برجای می‌گذارد.

دوره کنونی: دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی و پس از آن تاکنون

در این مرحله کشورهای مختلفی به سوی این نوع از تروریسم گرایش پیدا می کنند و بر روی سیاه زخم و نحوه انتشار آن تحقیقات گسترده‌ای صورت می‌گیرد. از جمله این کشورها می‌توان آمریکا، انگلستان و دولت رژیم صهیونیستی را نام برد.

تاثیرات یک حمله بیولوژیکی
۱- فیزیکی: بروز بیماری
۲- روانی: بروز ترس و وحشت
۳- اقتصادی: محدودیت سفر و جابه‏جایی، متوقف شدن فعالیت‏‌های اقتصادی و کسب و کار
۴- زیست محیطی: آسیب دیدن انسان‏‌ها، حیوانات، گیاهان، آلوده شدن منابع طبیعی مثل منابع آب

دلایل اصلی استفاده از عوامل میکروبی
– سهولت دسترسی و تهیه
– هزینه تولید پایین
– تشخیص نسبتا مشکل منشاء حمله
– عوارض طولانی مدت
– انتقال آسان
– ایجاد مشکل برای کشور یا کشورهای هدف
– قابلیت توسعه و پیشرفت در جهان
– ناامیدی مردم و کاهش ضریب امنیتی جامعه

انواع عوامل بیوتروریسم
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) این عوامل را در سه گروه (B, A و C) دسته‌بندی کرده است.

دسته A
این عوامل خطری برای امنیت ملی هستند و می‌توانند به راحتی منتقل و منتشر شوند و موجب مرگ و میر بالایی می‌شوند. ممکن است وحشت عمومی را برانگیزند و نیاز به اقدامات خاص برای آمادگی جهت حفظ بهداشت عمومی‌اند.

·تولارمی
·سیاه‌زخم
·آبله
·سم بوتولونیوم
·طاعون خیارکی
·تب‌های هموراژیک ویروسی

دسته B
عوامل این گروه نسبتاً آسان منتقل می‌شوند و میزان مرگ و میر پایینی دارند.

·بروسلوزیس (گونه‌های مختلف بروسلا)
·توکسین اپسیلون کلستریدیوم پرفرینجنس
·تهدیدهای ایمنی غذایی (برای مثال گونه‌های سالمونلا، اشرشیا کلی O157:H7، شیگلا، استافیلوکوکوس اورئوس)
·مشمشه (بورخولدریا مالئی)
·میلوئیدوز (بورخولدریا سودومالئی)
·پسیتاکوز (کلامیدیا پسیتاسی)
·تب کیو (کوکسیلا برناتی)
·توکسین Ricin از Ricinus communis
· توکسین Abrin از Abrus precatorius
·انتروتوکسین B استافیلوکوک
·تیفوس (ریکتزیا پرووازکی)
·آنسفالیت ویروسی (آلفاویروس‌ها برای مثال آنسفالیت اسبی ونزوئلایی، آنسفالیت اسبی شرقی، آنسفالیت اسبی غربی)
·تهدیدکننده‌های عرضه آب (مثل ویبریو کلرا، کریپتوسپوریوم پارووم)

دسته C
پاتوژن‌های در حال ظهوری هستند که برای انتشار جمعی مهندسی شده‌اند به دلیل دردسترس بودن آنها، آسانی تولید و انتشار، نرخ بالای مرگ و میر یا توانایی ایجاد اثرات شدید بر سلامت.

·ویروس نیپا
·هانتا ویروس
·سارس
·H1N1 (یکی از سویه‌های آنفلوآنزا)
· HIV (ایدز)

نگاهی به تاریخچه بیوتروریسم و تسلیحات بیولوژیک در جهان
– استفاده حاکم آتن از گیاه مسهل خربق سفید در طی محاصره شهر کریسا
– ایجاد مسمومیت چاه های با توسط امراطور رم با اجساد انسانی در شهر ایتالیا
-مخلوط کردن شراب با خون بیماران جذامی توسط اسپانیایی ها و فروش به دشمنان فرانسوی خود  در ناژلس ایتالیا
-توزیع پتوهای بیماران آبله توسط بریتانیایی ها میان بومیان امریکایی
-گسترش مالاریا توسط ناپلئون در ایتالیا
-استفاده ژاپن از سیاه زخم و طاعون
-استفاده شوروی از سم مهلک ترایکوتسن تی دو “باران زرد” علیه مجاهدین افغانی
-استفاده آمریکا از عامل میکروبی تب خوک علیه انقلابیون کوبا
-استفاده رژیم اشغالگر قدس از عامل بیولوژیکی علیه دختران خردسال فلسطینی در سال ۱۹۸۲ میلادی
-راه اندازی کمپین خرابکاری بیولوژیکی در ایالات متحده، روسیه، رومانی و فرانسه توسط آلمان ها در قرن ۲۰ م
-رهاسازی آزمایشی تعدادی از میکروب‌های خطرناک همچون آبله و طاعون در برخی از ایالت های آمریکا توسط قرارگاه جنگ میکروبی ارتش این کشور به منظور بررسی الگوی توسعه باکتری‌ها
-وقوع هپاتیت در چین و سیاه زخم در روسیه در سال ۲۰۱۶ میلادی
-استفاده داعش از گاز کلر