چاه شماره یک مسجدسلیمان تجلی علم و اقتصاد در ایران ، غرب آسیا (خاورمیانه) و جهان

چاه شماره یک مسجدسلیمان تجلی علم و اقتصاد در ایران ، غرب آسیا (خاورمیانه) و جهان

در آغاز قرن بیستم ، پس از هفت سال کاوش بی نتیجه در چیا سرخ کرمانشاه و ماماتین و مسجدسلیمان در خوزستان انجام شده بود، بویژه هنگامیکه سرمایه سندیکای اکتشاف، که ویلیام ناکس در دارسی در لندن تشکلیل داده بود، پایان یافته بود، سندیکا در نظر داشت چنانچه این آخرین تلاش به جائی نرسد برای همیشه دست از اکتشاف بکشد.
عدم دستیابی به نفت تا پس از حفاری چاه شماره –۱ مسجدسلیمان که تا عمق بیش از ۱۰۰۰ فوتی حفری شده بود، درست هنگامیکه همه آرزوها به ناامیدی گرائیده بود و منجر به دستور جمع آوری دستگاه حفاری و خاتمه کار از طرف ویلیام ناکس دارسی به مهندس مجری و زمین شناس طرح آقای رینولدز که مسئول حفاری در ایران بود داده شد. اما مهندس رینولرز که مردی کم حرف سرسخت و محکم بود تنها با اراده قوی با نادیده گرفتن دستورات به حفاری ادامه داد و درست در زمانی که خود مهندس رینولرز نیز بسیار نا امید شده بود در ساعت ۴ صبح روز پنجم خرداد ۱۲۸۷ مطابق با بیست و ششم ماه مه ۱۹۰۸ میلادی و زمانی که دو روز مانده به هفتمین سال اعطای امتیاز نفت چاه شماه –۱ مسجدسلیمان که واقع در دل کوههای جنوب شرقی ایران بوده است با صدای مهیبی فوران کرد و ناظران شاهد این منظره بدیع و زیبا بودند و این طلعه آغاز یک جنبش عظیم اقتصادی و علمی در جهان بود.
چاه شماره –۱ مسجدسلیمان در عمق ۱۱۸۰ فوتی ( ۳۵۲ متری) به نفت رسید. در آن روزها از آب و آبادانی در این شهر کمتر خبری بود. این خانه ها و این تاسیسات و این شهر صنعتی که طول آن ۲۷ کیلومتر و عرض آن ۶ کیلو متر می باشد در سالهای بعد از فوران چاه شماره –۱ مسجدسلیمان ساخته شد. اضافه شود که تاریخ به ثبت رسیدن شرکت نفت ایران و انگلیس و همچنین شرکت نفت B P نیز به این واقعه بر میگردد.
قبر یکی از حفاران کانادائی که در سال ۱۹۰۶ بدلیل سقوط از دکل هنگام حفاری چاه ماماتین-۱ قبل از شروع حفاری در مسجدسلیمان، کشته شده بود در روی تپه ای در نزدیکی شهرستان مسجدسلیمان وجود دارد بر روی قبر او بر سنگ گرانیتی بزرگی نوشته شده: حفار کانادائی بنام: جرج پی کربی متولد: ۱۸۶۹ در انتاریو کانادا وفات: ۱۹۰۶ در ایران بدلیل افتادن از دکل حفاری در منطقه ماماتین(مخزن نفت و گاز ماماتین واقع در حد فاصل بین مخزن نفتی هفتکل و مخزن نفتی پارسی می باشد).
اکنون روزی را که اولین چاه ایران و خاور میانه به نفت رسید را از کتاب آقای ویلسن سروان ارتش انگلیس که به مسجدسلیمان مسافرت نموده بود و کتاب را از روی یادداشت هائی که از مسافرت خویش تنظیم نموده بوده باز گو می شود.
سحرگاهان روز ۲۶ ماه مه ۱۹۰۸ چاه آزمایشی یا اگتشافی شماره –۱ مسجدسلیمان در عمق ۱۲۰۰ پائی به نفت رسید. من که جلوی چادر در آن حوالی در خواب بودم به محض شنیدن سر و صدا غیر عادی و داد وفریاد کارگران بیدار شدم و بطرف چاه دویدم. ستون سیاهرنگ نفت در حدود ۵۰ پا از نوک دکل حفاری بالا می زد و در هوا پخش می شد و بر سر صدای کارگران می افزود. شهد آبی رنگی در درههای اطراف روان بود. مهندس رینولدز اولین رئیس عملیات نفت در ایران تصمیم گرفت از هدر رفتن آن جلوگیری کند. بهمین دلیل گودال بزرگی در ۲۰۰ متری چاه احداث نمود و جریان نفت را بطرف آن سرازیر ساختند. در نتجه در حفر چاههای بعدی برای گرم کردن دیگ بخار که قبلاً همراه با هیزم درختان واقع در دره خرسان مسجدسلیمان استفاده میشد، از این نفت ها استفاده بعمل آمد.
در حدود ۴۱ سال پیش به گفته کارگرانی که ۷۲ سال قبل در حفاری چاه شماره یک شرکت داشته اند می گفتند در آن زمان بیشتر مسجدسلیمان پوشیده از درختان کوتاه و بلند و بو ته های سر سبز بود و جز در فصل زمستان که بعضی از مردم که به اینجا کوچ می کردند، اثری از اجتماعات انسانی در سراسر این ناحیه وسیع به چشم نمی خورد.
مهندس رینولرز خود به دارسی در سال ۱۲۸۶ چنین می نویسد. ما با دشواری زیادی از لحاظ کارگر، غذا و آب آشامیدنی و گرمای سوزان در دوره ای که رودخانه شور تمبی جاری است روبرو هستیم.
چنین است آغاز کار در مسجدسلیمان، ولی همینکه چاه شماره-۱ به نفت رسید ، اوضاع دگرگون و مردم از همه استنهای کشور برای کار به اینجا روی آوردند.
۲۲ روز بعد فوران چاه شماره-۱ چاه شماره –۲ به نفت رسید. و پس از آن چاه شماره –۳ فوران کرد و بدینسان یکی پس از دیگری، چاههای بیشتری حفاری و به نفت رسیدند متعاقباً خانه ها بنا یافت و ادارات ساخته شد. راه سازی آغاز شد و تاسیسات لازم پشت سر هم بوجود آمد بدین ترتیب مسجدسلیمان رو به وسعت گذاشت سالها قبل از کشف نفت در چند جای مسجدسلیمان چشمه های نفت و گاز طبیعی از زمین می جوشید و دسته ای از سادات شوشتر معروف به سادات قیری همه ساله این نفت را جمع آوری و در شهرهای دیگر خوزستان بفروش می رساندند.
دومورگان باستان شناس فرانسوی که سالها در ایران کاوش می کرده است در کتاب خود که در سال ۱۲۷۱ به چاپ رسانده بود، امکان پیدایش نفت در ایران را متذکر شده بود و سبب شد که نظر ویلیام ناکس دارسی، متوجه فعالیت اکتشاف نفت در ایران شود. دارسی پس از بدست آوردن امتیار نفت درست ۱۱۲ سال قبل یعنی سال ۱۲۸۰ شمسی، یک دسته حفار لهستانی را استخدام و به کشور ایران اعزام داشت. فعالیت این حفاران ابتدا در چیاسرخ کرمانشاه و ماماتین بین هفتکل و نفت سفید عاقبت در مسجدسلیمان شروع گردید. در نتیجه بعد از کشف مخارن جدید زیر زمینی در هفتکل، نفت سفید، گچساران، پازنان، آغاجاری بر ارزش و اهمیت مسجدسلیمان هر چه بیشتر افزوده شد و این منطقه مرکز مدیریت تمامی نواحی نفتخیز خوزستان و از جمله عراق، کویت و عربستان شد.

مسجدسلیمان ، شهر اولین ها

۱-اولین چاه نفت در کشور و خاورمیانه
۲- اولین چاه گاز در کشور و خاورمیانه
۳- عمیق ترین چاه در کشور و خاورمیانه
۴- اولین چاه گاز ترش در کشور و خاورمیانه با ۳۵ درصد گاز هیدروژن سولفوره .
۵- اولین کارخانه گوگرد سازی در کشور و خاورمیانه
۶- اولین تصفیه خانه آب در کشور
۷- اولین لوله کشی آب در کشور
۸- اولین کارخانه برق در کشور
۹- اولین کابل کشی برق در کشور
۱۰- اولین لوله کشی فاضلاب در کشور
۱۱-اولین تصفیه خانه فاضلاب در کشور
۱۲- اولین راه آهن در کشور
۱۳- اولین فرودگاه در کشور
۱۴- اولین پرواز هواپیما در کشور
۱۵-اولین باشگاه تفریحی در کشور
۱۶- اولین سینما در کشور
۱۷- اولین باشگاه گلف در کشور
۱۸- اولین استخر در کشور
۱۹- اولین باشگاه سوارکاری در کشور
۲۰- اولین و مجهز ترین بیمارستان در کشور
۲۱- اولین و مجهز ترین آزمایشگاه طبی در کشور
۲۲- اولین باشگاه کریکت در کشور
۲۳- اولین باشگاه تنیس در کشور
۲۴- اولین باشگاه پینگ پنگ در کشور
۲۵- اولین باشگاه فوتبال در کشور
۲۶- اولین باشگاه شنا در کشور
۲۷- اولین باشگاه بسکتبال در کشور
۲۸- اولین باشگاه والیبال در کشور
۲۹- اولین باشگاه اسکواش در کشور
۳۰- اولین لوله کشی گاز شهری در کشور
۳۱- اولین تصفیه خانه نفت در کشور
۳۲- اولین اتومبیل در کشور
۳۳- اولین جاده های آسفالته در کشور
۳۴- اولین تاسیسات و دستگاههای هواشناسی در کشور و خاور میانه
۳۵- اولین نقشه های زمین شناسی در کشور و خاورمیانه
۳۶- اولین واحد بهره برداری نفت و گاز در کشور و خاور میانه
۳۷- اولین ایستگاه تقویت فشار نفت در کشور
۳۸- اولین شبکه تلفن در کشور
۳۹- اولین شبکه تلگراف در کشور
۴۰- اولین زمین گلف در کشور.
۴۱- اولین زمین فوتبال رسمی در کشور و خاورمیانه .
۴۲- اولین باشگاه وزنه برداری در کشور .
۴۳- اولین کارخانه شیر پاستوریزه در کشور
۴۴- اولین واحد نوشابه سازی در کشور
۴۵- اولین واحد آتش نشانی در کشور .
۴۶- اولین واحد کارگاهی با ماشین تراش در کشور
۴۷- اولین پیست و تیم دوچرخه سواری در کشور
۴۸- اولین کارخانه گچ در کشور
۴۹- اولین پرواز هلی کوپتر در کشور
۵۰- اولین راهداری در کشور
۵۱- اولین آموزشگاه رانندگی در کشور
۵۲- اولین کارخانه ماسه در کشور و خاور میانه
۵۳- اولین پل فلزی در کشور و خاور میانه
۵۴- اولین و بلندترین پل فلزی در کشور و خاور میانه
۵۵- اولین تله کابین در کشور و خاور میانه
۵۶- اولین آموزشگاه پرستاری در کشور و خاور میانه
۵۷- اولین هنرستان صنعتی در کشور و خاور میانه
۵۸- اولین کارخانه نان ماشینی در کشور و خاور میانه
۵۹- اولین کارخانه سنگ شکن در کشور و خاور میانه
۶۰- اولین نقاله حمل بار و مسافر در کشور و خاور میانه
۶۱- اولین کارخانه آسفالت در کشور و خاور میانه
۶۲- اولین باشگاه و سالن بولینگ در کشور
۶۳- اولین تیم دو میدانی در کشور
۶۴- اولین تیم شنا در کشور
۶۵- اولین تیم بیلیارد در کشور
۶۶- اولین شهر صنعتی درایران و خاور میانه.
۶۷- بالاترین در صد باسواد در کشور تا سال ۱۳۶۷٫
۶۸- بالاترین در صد متخصص تا سال ۱۳۵۲٫
۶۹- بالاترین در صد اشنغال در کشور تا سال ۱۳۵۲٫
۷۰- اولین موزه زمین شناسی در کشور و خاور میانه
۷۱- اولین دانشکده نفت در کشور و خاورمیانه
۷۲- اولین کامپیوتر در کشور و خاور میانه
۷۳- اولین باشگاه گلف بانوان در کشور و خاور میانه
۷۴- اولین انجمن باغبانی بانوان در کشور و خاور میانه
۷۵- اولین سالنهای نمایش و تاتر در کشور و خاور میانه
۷۶- مرکز اجرای برنامه های اکتشاف نفت و گاز و حفاری اولین چاهها در عربستان، کویت و عراق.
۷۷- اولین فرستنده خصوصی در ایران و خاورمیانه به نام رادیو نفتون.
۷۸- اولین مسابقه قایقرانی در آبهای متاطم از گدارلندر تا لالی.
۷۹- اولین مخزن بزرگ نفت جهان، مخزن نفت آسماری مسجدسلیمان می باشد که تا سال ۱۹۵۲ بصورت کلاسیک بررسی و مانیتور میشده است (محاسبات فشارگاز، نفت و آب و محاسبات سطوح سیالات گاز و نفت و نفت و آب انجام می شد). رجوع شود به صفحه-۴ کتاب:
Petroleum Engineering Compendium of the Iranian Oil Fields
By: W.J. Baker and M. M. Pennell
۸۰- و اکنون بالاترین درصد بیکاری در کشور برای جوانان بااستعداد و با سواد شهر و پائین ترین سطح زندگی در کشور.

امروز که ۱۱۷ سال از عمر مسجدسلیمان و ۱۱۲ سال از عمر چاه شماره -۱ مسجدسلیمان می گذرد و تاکنون ۳۳۴ چاه گازی و نفتی در این شهر حفاری شده است و بیش از ۱۲۰۰ میلیون بشکه نفت و ۴۰۰۰ میلیارد فوت مکعب گاز از این میدان تولید شده است ، بدلیل عدم برنامه ریزی درست و جابجائی مرکز شرکت نفت از مسجدسلیمان به اهواز در سال ۱۳۵۲ و متعاقب آن انقلاب اسلامی که ورود و اسکان بزرگترین عشایر کشور به مسجدسلیمان را بدنبال داشت و مهمتر از آن نداشتن برنامه، مهاجران هر کس از طرف خود مکانی را در این شهر انتخاب و بدون مجوز شروع به ساخت و ساز نموده و در واقع نقاطی که قبلاً متخصصان آن مکانها را بدلیل نشت گاز و نفت ممنوع شناخته بودند مورد ساخت و ساز مردم عشایر قرار گرفته و هر کدام به سهم خود از لوله های اولیه و محدود گاز، آب و برق انشعاب تهیه کردند.

اما آن روزها نام این ناحیه مسجدسلیمان نبود اینجا را میدان نفتون می گفتند. اولین خانه هائی که در میدان نفتون ساختند در نزدیکی چاه شماره -۱ بود و پس از آن بتدریج بربالای ارتفاعات و روی تپه ها و سینه کش کوهها خانه های بسیار زیبا بنا شد.
در سال ۱۲۸۸ ساختمان دو لوله نفت ۸ و ۱۰ اینچی از میدان نفتون به آبادان آغاز و در خرداد ۱۲۹۰ پایان یافت .
سال ۱۳۰۱ یک رشته خط راه آهن بسیار زیبا برای حمل کالا و مسافر از درخزینه به مسجدسلیمان بطول ۷۲ کیلو متر کشیده شد که تا سال ۱۳۲۷ در این راه خدمت میکرد و هنوز آثار آن باقی است و جز میراث نفت کشور میباشد.
تاریخ بوجود آمدن و شکل گیری شهرستان مسجدسلیمان با شروع حفاری در یک قرن پیش و متعاقب آن به نفت رسیدن چاه شماره-۱ که در واقع اولین چاه نفتی در ایران و خاورمیانه و تاریخ شروع و شکوفائی صنعت نفت در ایران و خاور میانه نیز میباشد، بوده است.
عناصر و انسانهای اولیه این شهرستان نیز عشایری بختیاری بودند که در دامنه ها و یا در رشته جبال زاگرس در قسمت شمال این ناحیه زندگی می کردند. با رونق گرفتن کار به این محل کوچ کردند. به هر حال با پیشرفت صنعت نفت بافت عشایری بختیاری که مردمی باهوش و خون گرم بودند در این شهرستان تبدیل به انسانهای شهرنشین و متخصصی شدند که در این مدت که حدود بیش از یک قرن میاشد، بسیاری از آنها به بقیه شهرهای کشور و حتی دنیا روانه شدند. در واقع شهرستان مسجدسلمیان به آموزشگاه بزرگی برای عشایر بختیاری و مهاجران دیگر استانها، تبدیل شد که هنوز هم بکار خود ادامه میدهد. اما دراین برهه که مملکت پیشرفت زیادی کرده است و این پیشرفت به حق مرهون درآمدهای نفتی و گازی شهرستان مسجدسلیمان که قطب صنعتی ایران شناخته شده بود میباشد، ولی امروز پس از آنچه در بالا گذشت بافت شهری و متعاقب آن اوضاع مردم این شهرستان بدلیل بی توجهی بصورت کلاف سر در گمی در آمده است که هر بیننده ای را متحیر و متاُثر میکند و لرزه و غم بر جان کسانیکه بعد از سالها برای بازدید از زادگاه خود به این شهرستان بر می گردند می اندازد.

خلاصه ای از مشکلات و کمبودهای اصلی شهرستان مسجدسلیمان و شهرهای جدید که بشرح زیر ارائه میشود:

۱- وضع نابسامان شبکه آب شهر که درصد بالایی از آب هرز میرود و بعد از سالها سبب خوردگی سازند گچی زیر ساختمانها و جاده ها شده و سبب نشست و ریزش آنها میشود و زلزله های کوچک هم به آنها آسیب جدی میرساند.
۲- شرایط نابهنجار گاز، که با احداث واحد شیرین سازی کاز و احداث شبکه استاندارد گاز میرود تا این مشکل حل شود.
۳- عدم وجود فاظلاب بهداشتی و تصفیه آن سبب بوجود امدن امراض و آلودگی بیشتر میط زیست مسجد سلیمان و رودخانه کارون میشود.
۳- وجود جاده و خیابانهای پر موج و دست انداز، تنگ و غیر ایمن، نگرانی برای ساکنان و شکل بد و ناهنجار برای شهر و مسافران بوجود آورده است.
۴- احداث ساختمانهای مسکونی غیر مهندسی و غیر قانونی در زمینهای نا مناسب و بدون مجوز و امکانات شهری توسط مهاجرین و عشایر، که بدلائل مختلف به این شهرستان آمده اند، با مشکلات زیاد و از جمله سیل، زلزله و تخریب روبرو میباشند.
۵- تصرف جاده های منتهی به خانه های روی کوهها، تپه ها ته دره ها بوسیله مهاجرین بعدی و نبودن طرح جامع شهری برای واگذاری زمین به مردم و مهاجرین با زیرساختهای مناسب، معضلات پنجاه ساله برای مردم و شهر بوجود آورده است.
۶- احداث ساختمان در حریم جاده های مواصلاتی مهم و تجاوز به خود جاده ها و استفاده از باقی مانده جاده بعنوان جوی آب مازاد منازل، فاضلاب و محل زباله در این شهر نفتی همه از معضلاتی است که مدیریت های ناکار آمد ۵۰ سال گذشته براین شهر و مردم آن تحمیل کرده اند.
۷- وجود کوچه های تنگ غیر استاندارد پر گل لای که بدلیل عدم وجودکانال مناسب برای آبهای زائد که بصورت سرگردان در کوچه ها روان است، اوضاع ناهنجار هم برای ساکنین و هم عابرین بوجود آورده است. در حالیکه این شهر در منطقه کوهستانی و دره خیز قرار گرفته اسا و با اندک تفکر مدیریتی و تمهیدات میتوان آبها را از کوچه ها و جادها با طرحهای زیبا به دره ها هدایت نمود.
۸- عدم وجود پیاده روهای مناسب در بیشتر مناطق این شهر.
۹- عدم وجود پارکها با امکانات و فضای سبز مناسب در مناطق مختلف شهر مسجدسلیمان بطول ۲۷ کیلومتر و شهرهای دیگری این منطقه.
۱۰- عدم وجود امکانات بهداشتی و درمانی کافی و مناسب برای مردم.
۱۲- عدم وجود ورزشگاههای مناسب برای جوانان و محل تجمع و تفریح برای بازنشستگان .
۱۳- بیکاری بالای ۴۰ درصد و عدم وجود زیر ساختهای مناسب برای جذب سرمایه گذاری کاخانجات و تاسیسات، کارگاههای اشتغال زا برای جوانان با سواد، باهوش و بیکار این شهرستاها .
۱۴- مسائل و مشکلات حدود ۱۲۷۰ روستای این شهرستان از نظر جاده، آب و گاز و غیره.
۱۵- متاسفانه اینهمه مشکلات و کمبودهای اصلی شهرستانهای این منطقه که مادر نفت و گاز در ایران و خاورمیانه میباشد از ناکارآمدی مدریت این شهرها که تعدادی از آنها هم فرزندان همین شهرها هستند، می باشند.
راهکار برون رفت این شهرها از بن بست:
۱- آگاهی مردم و دانستن نیاز و حقوق خود.
۲-کنار گذاری مدیریت های نا شایسته، ناکارآمد و نا سالم و برگزیدن مدیریت آگاه دلسوز و سالم.
۲- بازرسی پیوسته و درست از این مدریت ها و پروژه ها.

ویژگیهای خاص جغرافیائی ، باستانی و توانائی های اقتصادی بالقوه ای شهرستان مسجدسلیمان بشرح ذیل می باشد :

۱- شهرستان مسجدسلیمان از سه بخش بترتیب، مرکزی، اندیکا، لالی، هفتکل و گلگیر تشکیل شد است.
۲- شهرستان مسجدسلیمان با بخشهای تابعه دارای جمعیتی بیش از ۲۵۰ هزار نفر می باشد.
۳- دارای ۱۲۷۰ روستا کوچک و بزرگ می باشد .
۴- در نزدیکی بزرگترین و پر آب ترین رودخانه ایران یعنی کارون واقع شده است .
۵- سد بزرگ کارون-۱ (شهید عباسپور) با ظرفیت ۳٫۴ میلیون متر مکعب آب شیرین و تولید ۲۰۰۰ مگاوات برق در روز که در حال تولید می باشد.
۶- سد بزرگ مسجدسلیمان در گدارلندر نیز با ظرفیت ۳۰ میلیون متر مکعب آب شیرین(سد جریانی) و تولید ۲۰۰۰ مگاوات برق در روز در فاطله کمتر از ۲۰ کیلومتری این شهرستان تکمیل و در حال میباشد .
۷- کارخانه بزرگ سیمان مسجدسلیمان، به ظرفیت ۳۰۰۰ تن در روز(منهای شرایط تحریم) قابلیت بهره برداری را دارد و ظرفیت آن قابل توسعه به دو یا سه برابر میزان فوق می باشد.
۸- سد گتوند علیا و دریاچه زیبای آن با ظرفیت ۳٫۴ میلیون متر مکعب آب شیرین به نزدیکی شهر پارسوماش و کارخانجات صنعتی زیلائی خواهد رسید که علاوه بر تامین امکانات آب منظر زیبائی برای آن حوضه به وجود آورد است. ظرفیت برق تولیدی آن نیز ۲۰۰۰ مگاوات در ساعت می باشد.
۹- واحد بهره برداری و نمزدائی گاز ترش شرکت پتروشیمی رازی با تولید روزانه ۱۷۰ میلیون فوت مکعب گاز ترش در روز از ۷ حلقه چاه گازی ژوراسیک مسجدسلیمان که قسمت اعظم خوراک این مجتمع را در ماهشهر به مدت ۵۰ سال تامین کرده است.
۱۰- وجود ذخایر ۳۰ میلیارد بشکه نفت و ۳۵ میلیارد فوت مکعب گاز درجا در منطقه تحت مسولیت شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجدسلیمان آنهم فقط در مخازن کشف شده زیر زمینی گاز و نفت که تعدادی در حال تولید و یا تحت برنامه توسعه و ازدیاد برداشت و تعدادی در آینده بشرط باز شدن راه، با دعوت از شرگتهای سرمایه گزارخارجی، ضمن اشتغالزایی، توسعه خواهند یافت.
۱۱- احداث چند واحد پتروشیمی در منطقه زیلایی در نزدک این شهرستان.
۱۲- برنامه احداث چند واحد کارحانجات نفتی و غیر نفتی در مسجدسلیمان و زیلائی.
۱۳- طرح تکمیل جاده استراتژیک ارتباطی خوزستان به چهارمحال بختیاری که از شهرستان مسجدسلیمان می گذرد.
۱۲- طرح کشت باغات بزرگ زیتون و مرکبات در بخشهای این شهرستان .
۱۳- وجود زمین های کشاورزی و مراتع برای تاسیس تولیدی، دامپروری و دامداری .
۱۴- شهرک صنعتی مسجدسلیمان با واحدهای تولید، اکسیژن، باطری اتومبیل ،قفل ، آرد ، پرونده و پوشه ، نوشابه ، لامپ ، مداد و خودکار ، پوست ، دستمال کاغذی و غیره که تعدادی به تولید درآمده اند و تعدادی در دست ساختمان یا تحت طراحی می باشند .
۱۵- وجود تعداد زیادی گاوداری ها و مرغ داری ها ی بزرگ و کوچک .
۱۶- وجود معادن غنی سنگ، گچ و خاک برای مصارف صنعتی و شهری(سنگ موجود در کوی آسماری خوراک اولیه هزاران کارخانه سیمان را خواهد داد).
۱۷- طبیعت جذاب و مناظر کوهستانی مناسب با اختلاف آب و هوا و دما در فاصله کمی از شهر برای تفریگاه مردم و توریست های دیگر شهرستان های کشور .
۱۸- وجود میراث فرهنگی و آثار باستانی ، چون اولین کاخ هخامنشی در سرمسجد و برد نشانده و آثار کاوش نشده و با قدمت زیاد در اندیکا و دیگر نقاط .
۱۹- وجود اماکن دیدنی و جاذب برای مسافران و ایرانگردان در منطقه زاگرس.
۲۰- وجود کارخانجات چاهها و تاسیسات خاموش و یا در حال کار قدیمی با قدمت یک قرن که تبدیل آنها به پارک موزه نفت بین المللی مسجدسلیمان در حال احداث می باشد و برای بازدید مردم سراسر مملکت و حتی توریست های خارجی استفاده خواهد شد و منبع در آمدی نیز برای شهر بدست خواهد آمد ، تعدادی از آنها بشرح زیر می باشد:

۱- چاه شماره –۱ (م س – ۱)
۲- کارخانه برق تمبی با ژنراتورهای قدیمی( که دو برابر عمر مفید خود کار کرده اند و حتی کارخانه سازنده حاضر شده است بدون دریافت وجهی ، آنها را با توربین های مدرن و جدید خود تعویض نماید.)
۳- کارخانه تقطیر ۶۰ هزار بشکه ای ( Topping Plant ) در بی بیان.
۴- دو واحد کارکارخانه های گوگرد سازی معروف به جی پی ( Sulphur Plant ) در بی بیان .
۵- واحدهای در حال کار و با قدمت مثل چاه م س – ۷۶ که بعد از ۷۰ سال ، هنوز در مدار تولید قرار دارد و همچنین چاه F –۳ در پنج بنگله که سرگذشت جالب و شنیدنی دارد.
۶- چشمه های نفت در منطقه سی برنج.
۷- چاه مسجدسلیمان – ۳۰۶ چاه اکتشافی مخزن خطرناکترین و ترشترین گاز جهان با ۳۵ در صد گاز هیدروژن سولفوره و عمیق ترین چاهی که در خاور میانه در سال ۱۳۳۹ خورشیدی تا عمق ۵۱۰۰ متری حفر گردید بنام MIS–۳۰۶ در تلبزان واقع و دکل آن به افتخارش بصورت سمبلیک پابرجاست.
۸- و تاسیسات دیگر که لازم است از آنها لیست برداری شود.

۲۱- پروژه های بزرگ نفتی که در آینده نزدیک تحت عنوان بیع متقابل توسط شرکتهای داخلی و خارجی که با حفر چندین چاه جدید، تعمیر و تعدادی از چاههای قدیم و ساختمان و تاسیسات بهره برداری وابسته به آن شروع، تا با توسعه مخازن نفتی و گازی رونقی به بازار کار و پیشرفت شهر و مردم بدهد.
۲۲-سد تفریحی تمبی که در برنامه میباشد.
۲۳- دو واحد کارخانه شیرین سازی گاز برای مصارف شهری و صنعتی که فاز اول آن احداث شد و در حال تولید می باشد و فاز دوم در برنامه آینده قرار دارد.

در هر حال هر چه زمان پیش می رود با هجوم جمعیت عشایری و اسکان آنها در این شهرستان و زاد و ولد بی رویه ، جمعیت افزایش یافته و به تبع آن مسجدسلیمان وسعیتر و شهرکهای وابسته به آن به شهرستان تبدیل می شوند و مشکلات فزونی می یابد.
پس لازم است برنامه ریزان، مدیران و مسئولان با همت همه افراد قدیم و جدید و دوستداران سازندگی این شهرستان، با تدابیر لازم بمنظور ارائه طرح های مورد نیاز این شهر، برنامه ریزی بعمل آورده شود تا مشکلات و کمبودهای یک قرن گذشته که در بالا به تعدادی آز آنها اشاره شده ، جبران و این شهرستان و مردمش جایگاه مناسب و شایسته خود را بدست آورند .

اسمعیل فرهادیان
کارشناس و ارزیاب مخازن زیر زمینی نفت و گاز کشور
مدیر عامل و فنی اسبق شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجدسلیمان
دبیرانجمن دوستداران مسجدسلیمان
تلفن همراه: ۰۹۱۲۹۴۳۱۲۵۸ و همراه بین المللی: ۱۶۴۷۷۱۳۱۸۰۸+
ایمیل آدرس: [email protected]
تاریخ: ۱۳۸۰-۱۳۹۹

منابع :
– شرکت ملی نفت ایران
– فرمانداری مسجدسلیمان
– کارخانه سیمان کارون مسجدسلیمان
– کتاب بزبان انگلیسی تاریخ شرکت نفت انگلیس ((The History of Brihtish Petroluem 1924
– روابط عمومی شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجدسلیمان
– شهرداری مسجدسلیمان
– کتابخانه شهرستان مسجدسلیمان