موفقیت شریعتمداری در هاله ای از ابهام

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی “نفت ما“،درحالی شاهد تغییر مدیریتی در بزرگترین هلدینگ پتروشیمی کشور هستیم که بعید به نظر می رسد باتوجه به اوضاع نابه سامان شکل گرفته در سه سال گذشته، مدیریت جدید نیز بتواند فارس را به روزهای اوج خود برگرداند.
تحلیلگران مالی معتقدند استراتژی های غلط مالی این شرکت سبب شده تا زیرمجموعه های سودآوری همچون پارس، نوری و بوعلی در سودآوری مجبور به عقب نشینی در سودسازی شوند.
باتوجه به روند درآمدی هلدینگ خلیج فارس در ماه های اخیر، پیش بینی می شود در پایان سال مالی جاری، سهامداران فارس با افت سودآوری مواجه شوند، روندی که از سه سال پیش استارت خورده است.
هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس که در روزهای اوج خود این امیدواری را برای صنعت پتروشیمی ساخته بود که می تواند هم رده با شرکت های بزرگ پتروشیمی دنیا در بازارهای بین المللی حضور داشته باشد، اما این روزها در منجلاب تصمیمات غلط مدیریتی گرفتار شده است. این هلدینگ که اخیرا دستخوش تغییرات مدیریتی شده، سه سال ناگوار را پشت سرگذاشته و از این رو تحلیل عملکرد این دوره بسیار حائز اهمیت است.
اما برای تحلیل بهتر این هلدینگ می بایست بر روی فعالیت چند زیرمجموعه تاثیرگذار آن متمرکز شد.

همانطور که در جدول بالا مشخص است شرکت های پتروشیمی نوری، پتروشیمی پارس، پتروشیمی بوعلی بیشترین تاثیر را در ارزش هلدینگ خلیج فارس دارند که عملکرد آن ها بطور مستقیم، سود فارس را تحت تاثیر قرار می دهد.

براساس بررسی های صورت گرفته بر روی پرتفوی بورسی و غیر بورسی هلدینگ خلیج فارس، خالص ارزش دارایی های (NAV) این شرکت در حدود۴۸۰ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان برآورد می شود به ازای هر سهم مبلغ ۱،۱۲۵ تومان می باشد. با احتساب قیمت ۸۰۰ تومان ارزش تابلوی هر سهم، P/NAV چیزی در حدود ۷۱ درصد می باشد.
 گفتنی است با توجه به نزولی بودن روند سودآوری شرکت های سرمایه پذیر هلدینگ خلیج فارس نسبت ۷۱ واحد برای این نسبت مناسب به نظر نمی رسد. زیرا با فرض ثابت بودن قیمت در سال های آتی این نسبت قطعا به سطوح بالاتری افزایش خواهد یافت و جذابیت سهام این شرکت را برای فعالان بازار از بین خواهد برد. اگرچه که نسبت ۷۱ برای یک هلدینگ پویا نیز محدوده ای متعادل بحساب می آید.
 

سهامداران هلدینگ منتظر افت سودآوری باشند
همچنین با توجه نزولی بودن شیب سود سازی شرکت های زیرمجموعه فارس نمی توان امیدوار بود که این هلدینگ بتواند حتی سود سال گذشته خود را مجددا محقق نماید. با این تفاسیر پیش بینی می شود که فارس برای سال مالی ۱۴۰۴، مبلغ ۵۰ هزار میلیارد تومان سود برای سهامداران خوش خیال خود در مجمع پیش رو به ارمغان بیاورد.
تقسیم سود بالا امان زیرمجموعه های هلدینگ را بریده
طبق بررسی های انجام شده واضح است که هلدینگ خلیج فارس به منظور پوشش تعهدات خود، شرکت های سرمایه پذیر خود را مجبور به تقسیم سود با درصدهای بسیار بالا نموده است تا به این وسیله تا حدودی از سقوط سهم سود خود و در نهایت افت سود پایان سال مالی خود جلوگیری کند. اما با این حال شاهد کاهش سودآوری بزرگ ترین هلدینگ کشور خواهیم بود. همچنین با انجام این اشتباه بزرگ که منجر به خالی شدن جیب شرکت های زیرمجموعه می شود اثرات منفی جبران ناپذیر آن در سال های آینده نمایان خواهد شد.
لازم به ذکر است که شرکت های زیرمجموعه فارس اکثرا ماهیت تولیدی داشته و سرمایه در گردش شاهرگ حیاتی این واحد های تولیدی است. با تقسیم سود بالا این پول ها از شرکت ها خارج شده و شرکت ها برای جبران آن مجبور به دریافت تسهیلات با بهره های بالا و انتشار اوراق با نرخ های سود جذاب می شوند که هزینه های مالی را افزایش می دهد. با برهم خوردن این توازن اثر منفی این تصمیم گیری از سوی شرکت بالادستی در سال های متمادین دوچندان خواهد شد.
در این صورت نه تنها صنایع پتروشیمی خلیج فارس به عنوان پیشانی بازار سرمایه از چشم می افتد بلکه نماد های معروف حاضر در پرتفوی آن هم جذابیت سرمایه گذاری خود را از دست خواهند داد. 
 افول پتروشیمی نوری کلید خورد
پتروشیمی نوری (برزویه) در استان بوشهر، بندر عسلویه در سال ۱۳۸۶ به بهره‌برداری رسید و در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مواد آروماتیک کشور با ظرفیت سالانه ۴٫۵ میلیون تن است. محصولات اصلی شرکت شامل پارازایلین، ارتوزایلین و بنزن و محصولات فرعی آن نیز شامل برش‌های سبک و سنگین، رافینیت، پنتان، گاز مایع و آروماتیک سنگین است که به‌عنوان خوراک‌ در واحدهای الفین استفاده می‌شود.

در پتروشیمی نوری با توجه به صورت سود و زیان فصلی که توسط شرکت منتشر شده است حاشیه سود ناخالص در روندی نزولی قرار گرفته است، بطوری که این نسبت در سه ماهه ابتدایی سال جاری به مراتب کمتر از دو فصل ماقبل خود یعنی نیمه دوم سال گذشته می باشد. در فصل تابستان سال جاری با وجود افزایش نرخ های فروش نتوانسته روند نزولی سود دهی شرکت را تغییر داده و همچنان با کاهش شدید کیفیت سود همراه شده است. این امر به شدت به ابهامات منفی در خصوص چگونگی عملکرد شرکت در سه ماهه پاییز و همچنین برای ادامه سال دامن می زند.
موضوعی که به وضوح مشخص است افزایش بهای تمام شده در این شرکت در کنار درآمد می باشد که از سود نوری می کاهد و آینده‌ای تاریک را برای سهامداران خود به تصویر بکشد.

با توجه به گزارش های ماهانه این واحد پتروشیمی، وضعیت خوبی را نمی توان برایش متصور شد. یکی از نکات منفی که در گزارشات تولید و فروش به چشم می خورد، نرخ فروش رافینیت مخلوط است که از ابتدای سال جاری تاکنون با کاهش شدید نرخ فروش مواجه شده است. گفتنی است این محصول اصلی ترین بخش فروش و در واقع درآمد شرکت را تعیین می کند. برای درک بهتر آن باید گفت حدود ۴۷ درصد از مبلغ فروش نوری به فروش رافینیت مخلوط بستگی دارد. براساس اطلاعات اعلامی از سوی خود شرکت، نرخ این محصول از ابتدای سال مالی تاکنون که هشت ماه از آن می گذرد سقوط حدود ۴۰ درصدی را تجربه کرده است.  

همانطور که گفته شد اخبار خوبی از گزارشات ماهانه فصل تابستان به گوش نمی رسد. تولید نوری در این چهار ماه اخیر در مقایسه با چهار ماه ماقبل خود با افت همراه شده و کاهش حدود ۲۰ درصدی را نشان می دهد.

افت سودآوری پارس در پی اتخاذ استراتژی های غلط
پتروشیمی پارس در ابتدا با نام پتروشیمی عسلویه تاسیس شد، سپس نام شرکت از پتروشیمی عسلویه به پتروشیمی پارس تغییر پیدا کرد. فعالیت اصلی شرکت تولید گاز اتان، پروپان، بوتان، پنتان پلاس، استایرن منومر، اتیل بنزن و تولوئن بنزن می باشد. در واحد استحصال گاز، با ترکیب گاز مایع و گاز طبیعی محصولات اتان، پروپان، بوتان و پنتان تولید می شود و در واحد دیگر نیز با ترکیب اتیلن و بنزن محصول اتیل بنزن تولید می شود و در مرحله نهایی نیز محصولات استایرن منومر، تولوئن بنزن تولید می شود. همچنین مقدار بسیار کمی نیز اتیل بنزن باقی می ماند و به فروش می رسد.

همانطور که در روند سودآوری پتروشیمی پارس مشاهده می شود حاشیه سود ناخالص شرکت از سال ۱۳۹۷ تا کنون با شیب قابل ملاحظه رو به کاهش می باشد. به طوری که این نسبت از سال ۱۳۹۷ با ۳۱ درصد که بیشترین حد حاشیه سود عمر این واحد پتروشیمی بحساب می آید، تا شش ماهه ابتدایی سال جاری که به حدود ۱۸ درصد تقلیل یافته است و این یعنی عدم نفع ایجاد شده برای سهامداران از عملکرد این شرکت در طی ۵ سال گذشته حدود ۵۰ درصد بوده است.

گفتنی است این روند نزولی سود دهی پتروشیمی پارس در انتهای صورت های سود و زیان به وضوح قابل ملاحظه است و در مجامع هر ساله آن توسط سهامداران به خوبی حس می شود. به طوری که در طی سال های ۱۳۹۷ که می توان گفت دوران طلایی فعالیت پارس بوده تا پایان سال گذشته حاشیه سود خالص ۴۲ درصد کاهش داشته است. موضوع قابل توجه، شیب نزولی منظم در سه سال پایانی بوده (هر سال ۷ درصد پایین تر از سال ماقبل خود محقق شده است) که معلوم نیست در صورت استمرار آن، وضعیت مالی پارس به کجا خواهد رسید؟!

همچنین در سه سال گذشته نیز مبلغ سود خالص از ۱۶ هزار میلیارد تومان به ۱۳ هزار میلیارد تومان کاهش داشته و این یعنی کاهش ۱۹درصدی سهم سهامداران از عملکرد مجموعه در طی سال های گذشته. در طرف دیگر شرکت برای پوشش عملکرد ناکافی خود اقدام به افزایش درصد تقسیم سود تا ۹۵ درصد در آخرین مجمع خود نموده است که این اشتباه اثر منفی خود را در صورت های مالی سال های آتی بیشتر نمایان خواهد شد. شش ماهه سال ۱۴۰۳ نیز مبلغ ۵٫۴ هزار میلیارد تومان سود شناسایی نموده که می توان گفت توانسته ۴۰ درصد از سود سال ۱۴۰۲ را پوشش دهد.

پتروشیمی بوعلی هم در سودآوری عقب نشست
پتروشیمی بوعلی یکی از بزرگترین تولیدکنندگان محصولات آروماتیک در کشور می باشد که در دهه هفتاد سومین تولید کننده کشور به حساب می آمد که البته در سه سال گذشته عملکرد ضعیفی از خود به نمایش گذاشت.  محصولات آروماتیک شامل بنزن، پارازایلین و ارتوزایلین جزو محصولات اصلی و نهایی مجتمع پتروشیمی بوعلی سینا هستند. این محصولات عموما در صنایع پایین‌دستی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از موارد استفاده این محصولات می‌توان به تولید در سموم دفع آفات، صنایع رنگ‌سازی، رزین‌ها، بطری‌های یکبار مصرف، ترکیبات دارویی، تهیه اتیل بنزن و فنل، الیاف مصنوعی و حلال‌های صنعتی اشاره داشت.
بیشترین میزان ماده مصرفی شرکت مربوط به نفتا است که از نظر مقداری نزدیک به ۹۰درصد میزان مصرف را به خود اختصاص داده است. این مواد در واحد آروماتیک تبدیل به محصولات نهایی شرکت می‌شوند. عمده نفتای شرکت از پالایشگاه‌های پارسیان، پارس جنوبی و فجر جم تامین می‌شود. همچنین بنزین پیرولیز نیز از پتروشیمی‌های امیرکبیر و بندرامام تهیه می‌شود.

پتروشیمی بوعلی در طی سال های گذشته توانسته بر خلاف دیگر شرکت های هم گروه خود عملکرد بهتری در تولید و فروش را به نمایش بگذارد. بطوری که روند فروش مبلغی این شرکت با روندی رو به رشد همراه بوده است. اما گفتنی است طبق گزارشات منتشر شده، این روند در سه ماهه ابتدایی امسال چنان چنگی به دل نزده و کاهش قابل ملاحظه ای داشته است.
با توجه به گزارش شش ماهه نیز بوعلی تمام ظرفیت خود را برای جبران کم کاری خود در سه ماهه را جبران کند اما تنها توانسته همانند سال گذشته ۷٫۷ هزار میلیارد تومان سود را در انتهای صورت سود و زیان خود جمع کند. با این حساب در بهترین حالت می تواند همانند سال ۱۴۰۲ فروش داشته و سود کسب کند که این موضوع بدان معناست که شرکت بلحاظ مالی هیچ رشدی برای سال جدید نداشته و جذابیتی برای سهامداران خود نخواهد داشت.
از پترول چیزی جز نام باقی نمانده
گروه سرمایه گذاری و توسعه صنایع پتروشیمی خلیج فارس یکی از شرکت های زیرمجموعه شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس می باشد. فعالیت اصلی این شرکت سرمایه گذاری در سهام و همچنین سرمایه گذاری در پروژه های مختلف در سایزهای متنوع در حوزه پتروشیمی می باشد.
با توجه به صورت های مالی و مدل شرکت های سرمایه گذاری، در اینگونه شرکت ها، اصلی ترین منبع درآمدی از طریق سود سهام شرکت های سرمایه پذیر می باشد. اصلی ترین شرکت های موجود در پرتفوی پترول و در واقع تاثیر گذارتین سهام بر درآمد این شرکت، پتروشیمی کرمانشاه، پتروشیمی جم و پتروشیمی لردگان می باشند.

همانطور که مشاهده می شود ۳ شرکتی که می تواند برای درآمد این شرکت تاثیرگذار باشد در حال حاضر در وضعیت مساعدی قرار ندارند. ۲ شرکت اصلی تولید کننده اوره می باشند که با توجه به مشکلات و مصائب و نابسامانی های این صنعت درگیر می باشند.
از جمله این مشکلات می توان به نوسانات نرخ های جهانی اوره، نرخ فروش دستوری به وزارت کشاورزی که به مراتب پایین تر از نرخ های صادراتی می باشد. همچنین عدم دریافت مطالبات این شرکت ها از دولت که درواقع همان سودی است که از جیب سهامداران رفته است. در کنار آن قطعی گاز در نیمه سرد سال (در سال جاری زود تر از سال های گذشته آغاز شده است) چالش جدی ایین صنعت است که موجب می شود حدود یک سوم تولید کاهش یابد. امسال در کنار قطعی گاز باید قطعی برق را نیز به آن اضافه کرد و هنوز اثرات منفی آن بر میزان فعالیت و تولید این واحد های پتروشیمی مشخص نشده است.
 

موارد ذکر شده در نمودار بالا به وضوح قابل مشاهده است. پتروشیمی جم نیز با وجود قرار گرفتن در دسته الفینی ها همچنان در روند نزولی سود دهی قرار گرفته است. گفتنی است که پتروشیمی لردگان نیز بعد از دو سال فعالیت نه تنها به سود دهی نرسیده است بلکه همچنان زیان ۵۰۰ میلیاردی را به سهامداران خود تقدیم کرده است. موضوع قابل توجه در صورت های مالی شلرد روند فزاینده هزینه های عمومی و اداری می باشد که موجب شده است تا شرکت به زیاندهی دچار شود. طبق صورت سود و زیان سال ۱۴۰۲ هزینه های عمومی شرکت حدود هزار میلیارد بوده که سود اندک ۵۰۰ میلیاردی را بلعیده و ۵۰۰ میلیارد زیان بر جای گذاشته است.
پر واضح است که تمامی موارد منفی مطرح شده از ضعف شدید مدیریتی در این شرکت ها، حاصل شده است که در طی دو سال گذشته این چنین روند رشد شرکت های تولید کننده با سقوط آزاد مواجه کرده است. این ضعف مدیریتی نیز از عدم نظارت درست از سوی شرکت بالادستی که پترول می باشد صورت گرفته و اینگونه پتروشیمی های سود ساز را در باتلاق زیان رها کرده است.
همانطور که بیان شد با وجود این نابسامانی در شرکت های زیرمجموعه پترول، روند درآمد حاصل از سود این شرکت شیب نزولی به خود گرفته و نسبت به سال ماقبل خود افت قابل ملاحظه ای را تجربه کرده است. اما در سال گذشته پترول اقدام به فروش دارایی نموده است که این امر تنها برای یکبار در صورت های مالی خواهند آمد و دیگر تکرار نخواهند شد. با اینکار شرکت سعی کرده است تا مقداری درآمد را برای سهامداران به مجمع بیاورد. در سوی دیگر با استمرار این روند نزولی سال ۱۴۰۳ -۱۴۰۴ بسیار سال ناخوشایندی برای سهامداران این شرکت خواهد بود. زیرا با توجه به عدم اتمام پروژه های در دست ساخت و همچنین افت سودآوری شرکت های سرمایه پذیر، درآمدی در صورت های مالی باقی نخواهد ماند تا پس از عبور از هزینه های بسیار بالای این شرکت مبلغ سودی ولو اندک بین سهامداران تقسیم کند.
در کنار تمامی مسائل و مشکلات درآمدی پترول، تعداد کثیری از طرح ها و پروژه ها به چشم می خورد که حدود ۳۸۰ میلیون یورو منابع ارزی نیاز دارند که در طی ۳-۴ سال گذشته به دلیل عدم تامین منابع مورد نیاز، زیر ۱۰ درصد پیشرفت داشته اند. اصلی ترین طرح ها در جدول زیر آمده است که البته باید در نظر داشت که شاید تمامی این طرح ها از توجیه اقتصادی مناسب و به روزی برخوردار نبوده و شاید سرمایه گذاری در آن ها زنده به گور کردن پول سهامداران باشد. برای مثال می توان به پتروشیمی لردگان و از همه فاجعه بارتر پتروشیمی گچساران اشاره کرد که با مشکلات خود شرکت های سرمایه گذار و سهامداران خود را با چالش جدی مواجه کرده اند.

با در نظر گرفتن شرایط فعلی به نظر می رسد پترول با این وضعیت مدیریتی و عدم آینده نگری و کفایت تصمیمگیری برای اندک سرمایه خود، در آینده ای نزدیک توسط طرح های نیمه کار خود بلعیده خواهد شد.