سفر وزیرخارجه چین به دمشق ؛ راهبردی جدید در قبال سوریه

مصطفی نجفی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به سفر وزیر خارجه چین به دمشق و ارائه ابتکار عمل چهاربندی این کشور درباره سوریه، اظهار داشت: با اینکه چینی‌ها از شروع بحران سوریه در سال ۲۰۱۱، حمایت‌های سیاسی زیادی از این کشور داشتند، اما حمایت نظامی، امنیتی و یا اقتصادی ویژه‌ای نکردند؛ حمایت‌های سیاسی هم بیشتر در چارچوب وتوی قطعنامه‌های شورای امنیت درباره سوریه انجام می‌شد.

 

وی با بیان اینکه مقامات پکن، در شرایط فعلی به دنبال نقد کردن حمایت سیاسی ۱۱ ساله خود از سوریه هستند، گفت: گرچه ایران و روسیه به‌صورت همه‌جانبه از سوریه حمایت کردند؛ اما چین با توجه به ظرفیت‌های اقتصادی بالایی که دارد در حوزه اقتصادی قوی‌تر وارد خواهد شد.

 

 

 

بازسازی سوریه، فرصتی برای چین

 

این کارشناس مسائل سوریه، با تأکید بر اینکه به‌صورت کلی باید حضور وزیر خارجه چین در سوریه را در قالب راهبرد کلان‌تر نفوذ اقتصادی در خاورمیانه دید، افزود: چین هدفی را در خاورمیانه تعریف کرده و به دنبال این است که در حوزه اقتصادی در تمام مناطق خاورمیانه جای پا و نفوذی داشته باشد. با این رویکرد، آن‌ها سوریه و به‌خصوص بازسازی این کشور را فرصتی برای خود می‌بینند.

 

نجفی با تشریح مسائل مطرح‌شده در طرح چهاربندی چین درباره سوریه، ادامه داد: در بند دوم این طرح، بر توجه به رفاه مردم سوریه تأکید شده که در آن مسائل اقتصادی بسیار پررنگ در نظر گرفته شده است و چینی‌ها اعلام آمادگی کرده‌اند که با سرمایه‌گذاری در سوریه، مناطق آزاد تجاری چینی در این کشور ایجاد کنند.

 

 

 

اطمینان چین از ثبات سیاسی و امنیتی در سوریه

 

وی با یادآوری اینکه تاکید بر «حفظ تمامیت ارضی»، «مبارزه با تروریسم» و «حل‌وفصل سیاسی بحران» سه محور دیگر این طرح چهاربندی است، گفت: انجام سفر وزیر خارجه چین به سوریه، بعد از انتخابات اخیر ریاست جمهوری و انتخاب مجدد بشار اسد به معنی تأکید بر مشروعیت سیاسی بین‌المللی بشار اسد است؛ ضمن اینکه به نظر می‌رسد آن‌ها از ثبات در سوریه مطمئن شده‌اند.

 

نجفی توضیح داد: پیش‌ازاین دولت اسد بارها درخواست کمک برای بازسازی سوریه را داشت، اما چینی‌ها تمایل زیادی برای مشارکت نداشتند، در شرایط فعلی به نظر می‌رسد آن‌ها از ثبات امنیتی و تا حدودی سیاسی در سوریه اطمینانی کسب کرده‌اند و به دنبال این هستند که از این ثبات استفاده کنند و نفوذ اقتصادی خود را گسترش دهند.

 

این کارشناس مسائل سوریه بابیان اینکه حضور اقتصادی چین در سوریه را باید در امتداد پروژه «یک جاده، یک کمربند» ارزیابی کرد، یادآور شد: یکی از کریدورهایی که چین را به مدیترانه و اروپا وصل می‌کند از مسیر سوریه می‌گذرد. چینی‌ها سال‌هاست که این پروژه را دنبال می‌کنند و اکنون فرصت مناسبی است که گام دیگری بردارند. ضمن اینکه هم‌زمان که با سوریه مذاکرات را پیش می‌برند و دولت سوریه هم به دلیل بازسازی کشورش از آن حمایت می‌کند، در دو سال گذشته شاهد مذاکراتی میان چین با ایران، پاکستان و عراق هستیم تا پازل کریدوری که قرار است به مدیترانه وصل شود، تکمیل گردد.

 

 

 

کاهش حضور آمریکا در منطقه؛ فرصت مغتنمی برای چین

 

نجفی با اشاره به تصمیمات خاورمیانه‌ای آمریکا و تغییر شیوه حضورش در این منطقه، گفت: تلاش‌های چین برای افزایش نفوذ خود در این منطقه، بسیار مرتبط با این سیاست آمریکا است. با کمرنگ شدن حضور آمریکا، قطعاً چین آماده است که جای این کشور را در هر سطحی بگیرد. چین، نخستین بازار برای صادرات نفت عراق است و روزانه حدود ۸۰۰ هزار بشکه نفت از این کشور که معادل ۴۴ درصد صادرات نفتی‌اش است، به چین صادر می‌شود. عراق وابستگی زیادی در حوزه صادرات انرژی به چین دارد و اگر مسئله خروج نظامیان آمریکا از عراق آغاز شود، چین به‌زودی آماده است این خلأ در عراق را پر کند.

 

وی ادامه داد: قطعاً کاهش حضور نیروهای آمریکا در خاورمیانه فرصت بسیار خوبی برای چین است که در این منطقه نفوذ خود را افزایش دهند. آمریکایی‌ها هم به این مسئله واقف هستند، اما راهبرد آن‌ها این است که چین را در شرق مهار کنند.

 

 

 

حضور پررنگ و نفوذ چین در آینده خاورمیانه

 

این کارشناس مسائل غرب آسیا همچنین با اشاره به حضور چینی‌ها در پروژه‌های توسعه و بازسازی در اراضی اشغالی، گفت: چینی‌ها پروژه بازسازی و توسعه بندر «حیفا» را برعهده گرفته‌اند و حتی ترامپ بارها نسبت به این مسئله به نتانیاهو هشدار داد، اما اسرائیلی‌ها زیر بار آن نرفتند! به نظر می‌رسد آن‌ها هم واقف هستند که حضور و نفوذ چین در آینده خاورمیانه قطعی است.

 

به گفته نجفی؛ هیچ کشوری در خاورمیانه نیست که از حضور و نفوذ چین در این منطقه استقبال نکند و همه خواهان این هستند که در خاورمیانه جدید با چین همکاری کنند.

 

وی در خصوص پیامدهای تقویت نقش چین در سوریه به‌ویژه در حوزه مبارزه با تروریسم، اظهار داشت: چینی‌ها قطعاً در راستای امنیت سرمایه‌گذاری‌شان، قبل از هر چیز تمایل دارند مسئله تروریسم در سوریه حل‌وفصل شود، البته اکنون داعش جز قسمت‌هایی در شرق و به‌طور محدود در مرکز سوریه، در این کشور حضور و نفوذی ندارد؛ اما ماجرای ادلب همچنان پابرجا است که بخشی از این تروریست‌ها در آنجا موردحمایت برخی کشورهای عربی منطقه و ترکیه هستند. اگر مسائل ادلب پایان یابد، دغدغه‌های امنیتی چین در سوریه برطرف خواهد شد و چین این مسئله را فرصتی برای خود می‌بیند.

 

نجفی تأکید کرد: حضور وزیر خارجه چین در دمشق بعد از ۱۰ سال، می‌تواند مقدمه و نشانگر تمایل این کشور برای حضور اقتصادی گسترده در سوریه هم باشد. گرچه حضور اقتصادی چینی‌ها در سوریه، فرصت‌هایی را از ایران می‌گیرد؛ اما فرصت‌هایی را هم برایش فراهم می‌کند، ازجمله طرح «کمربند جاده»‌ای که از ایران می‌گذرد، می‌تواند به بحث حمل‌ونقل و لجستیکی ایران بسیار کمک کند.

 

این کارشناس مسائل سوریه ادامه داد: اتفاقاً اسرائیلی‌ها هم بسیار تلاش کردند مسیری که چینی‌ها به دنبال آن هستند، عملی نشود. آن‌ها به دنبال این بودند که بااتصال بندر حیفا به خلیج‌فارس و کشورهای عربی، مسیر اتصال چین به مدیترانه و اروپا از این بندر بگذرد، اما به نظر می‌رسد چینی‌ها مسیری را که از ایران می‌گذرد، در نظر دارند، مسیری که مزیت‌های راهبردی بسیاری هم برای آن‌ها فراهم می‌کند.