یادداشت ویژه و هشدار | ریزگردهای شیمیایی مشکل جدید خوزستان

طوفان های شنی ، ریزگردهای تالابی، و گرد و غبارهای نمکی حاصل از نمکی شدن زمین ها از زهاب نیشکر و زمین های تالابی برای خوزستان کم بود از این به بعد با وجود فلرهایی نفتی که شوربختانه در تالاب بین المللی هورالعظیم بعلت وجود زیاد منابع نفتی و عجله بیش از حد شرکت نفت در خروج نفت گازهای بهمراه نفت را بدون فلر می سوزانند این روند باعث حرکت گازهای سمی در سطح بسیار پایین زمین که مشکلات زیادی برای مردم بدنبال دارد.

طوفان ریزگرد به عنوان منبع اصـلی ذرات معـدنی اتمسفری، به طور مکرر در مناطق مختلف خوزستان اتفاق میافتد و به عنوان یک خطر زیست محیطی جدی در نظر گرفته میشود.

وقوع این پدیده در مناطق خوزستان طی سالهای اخیر خسارات جبران ناپذیری را در بخشهای مختلف محیط زیست، بهداشت، سلامت و در نهایـت اکوسیـستم منطقـه بـه همراه داشته است.

امروزه افزایش انتشار فلزات سـنگین فلزات آهن، روی، سرب، کبالت، کروم، مس، منگنز و نیکـل و…در ریزگـرد، تهدیـدی جـدی بـرای سـلامتی مردمان خوزستان نشین به حساب می آید.

فلزات سـنگین بـا اتـصال بـه ذرات ریزگرد قادرند در مقیاس وسیعی منتـشر شـوند.

فرونشـست خـشک فلـزات سـنگین و ترکیبـات اسـیدی روی گیاهـان ودرختان مثمر مثل خرما ، آب و غذاهای انسان مشکلات جدی برای ما دارند.

طی تحقیقات علمی که توسط مجامع علمی در بوشهر ایلام و اصفهان انجام شده در بررسی ویژگیهایی ماننـد غلظت برخی عناصر سنگین در ریزگردهای فرونشسته بر روی برگهای نخـل و مقایـسه آن بـا خـاکهـای سطحی منطقه و تعیین میزان آلودگی ریزگرد به فلزات سنگین تایید شده است مهم تر از این جابجایی این فلزات تا ٣٠٠ کیلومتر است بطوری که ریزگردهای شیمیایی عسلویه میانگین غلظت روی، سرب، مس و نیکل در ریزگردهـای شـهر اصـفهان بـه ترتیـب ۴۷۰، ۲۲۳، ۷۱ و ۸۲ میلیگـرم در کیلـوگرم گـزارش شـده است.

در این تحقیقات مشخص شد که ریزگرد شیمیایی نتایج نشان میدهـد کـه مقـدار روی، سـرب، مـس و نیکل در ریزگردهای شهراصـفهان بـیشتـر از اسـتان بوشهر میباشد.

تجمعات فلزی در گردوغبار معمولاً کمتر از یک تا ۱۰۰۰۰۰ میلیگرم در کیلوگرم متغیر است. صرفنظر از مبدأ فلزات، مقادیر بیشتر از اندازه آنها میتواند به کاهش کیفیت خاک، کاهش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی و ایجاد خطرات خاص برای سلامت انسان، حیوانات و اکوسیستم منتهی شود. این گونه فلزات شامل آرسنیک، کادمیم، کروم، مس، سرب، جیوه و روی میباشند. سایر گونه های شبه فلزی غیرمعمول تر که جزوآلایندهها هستند شامل آلومینیوم، سزیم، کبالت، منگنز، مولیبدن، استرانسیم و اورانیم میباشند.

ریزگردهای موجود در هوا یکی از آلاینده های محیط زیست هستند که سبب ایجاد تغییرات نامطلوب در مشخصات فیزیکی، شیمیایی و زیستی منابع اصلی حیات یعنی آب، هوا و خاک نموده ، زندگی موجودات را به خطر می اندازند و یا فعالیت آنها را محدود می کنند.
به طور کلی سیکل جهانی گردوغبار شامل سه مرحله فیزیکی جدایش ذرات گرد و غبار از منطقه منبع، انتقال ذرات در اتمسفر و ترسیب این ذرات در محل رسوب میباشد که هر کدام از این فرآیندها قادر به تغییر در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی گردوغبار میباشند استنشاق این مواد در ریزگردهای خوزستان باعث سلب سلامت خوزستانی هایی میشوند که به جز هوای پاک چیزی دیگری خواستار نیستند.

راهکار:

اجرای طرح جمع‌آوری گازهای همراه میدان‌های آب‌تیمور، منصوری، ‌مارون، اهواز و کوپال موسوم به «آماک» که با اجرای کامل این طرح، از سوزانده‌ شدن ۸۲میلیون مترمکعب گاز ترش همراه نفت لایه بنگستان مخازن نفت میدان‌های یاد شده جلوگیری می شود و به این ‌ترتیب شاهد کاهش روزانه ۱۸هزار تن مواد آلاینده در منطقه باشیم. این طرح با گذشت قریب به ۴۰سال هنوز به صورت کامل به سرانجام نرسیده است.