جوانگرایی یا اصلح گرایی؟

جوانگرایی واژه‌ایست که این روزها لقلقه زبان‌ها شده و ظاهراً نیازی فراموش شده بود. لذا به تعبیر رهبر انقلاب توجه به جوانان در مدیریت، در گام دوم انقلاب، بیش از گذشته باید مورد توجه قرار بگیرد. بسیاری از ارگان‌ها و نهادها از این گفتمان استقبال و حمایت کرده و آن را سرلوحه شعارهای خود قرار دادند. حال در این شرایط که استقبال‌ از این ایده فزونی گرفته، باید توجه و تأنی لازم را داشته باشیم تا با سرعتی پیش نرویم که از آن سوی بام به زمین بیفتیم.

روند جوانگرایی در سیستم مدیریتی اگرچه هدفی مطلوب است اما باید با استاندارد‌ها و تجربه جهانی هم منطبق باشد. برای مثال در هیچ کجای جهان نمی‌بینیم یا اینکه هیچ تجربه جهانی نشان نمی‌دهد که فرماندهان عالی رتبه، تصمیم سازان حرفه‌ای مثل سیاسیون برجسته جهان، مدیران سازمانهای برنامه ای، ناقدان سینمایی، و حتی سردبیران و مدیران ارشد رسانه‌ها از جوانان کم تجربه باشند ؛ اگر هم هستند در همان مقیاس جهانی تعدادشان به قدری اندک است که واژه استثناء بیان کننده این روند است.

بنابراین جوانگرایی به معنای آن نیست که هرجا و در هر نقش مدیریتی چهره جوان انتخاب کنیم، موفق خواهیم شد. بحث جوانگرایی را نباید به بیراهه ببریم برخی از افراد صرفاً شعار جوانگرایی را مورد توجه قرار می دهند و به نیاز و شرایط و ضوابط آن توجهی نمی کنند.

جوانگرایی، مجرب زدایی نیست !

سن و سال و این عددبازی‌ها برای قوای تصمیم گیری انسان معنایی ندارد، شاید این اصطلاح برای خانه و ماشین و دیگر وسایل کاربرد دارد که طی زمان مستهلک می‌شوند اما برای انسان نه! قوای مدیریتی و تصمیم گیری آدمیزاد می‌تواند با آگاهیهای مستمر و جدید از حوزه اداری خود روزبه‌روز جوان‌تر و کامل‌تر شود. جوان‌گرایی دارای معانی خاصی است که متاسفانه برخی با برداشت نادرست از معنای جوان‌گرایی نگاهی خاص به این مقوله دارند و آن را به “مجرب زدایی” ترجمه کرده اند.طوری که به نظر می‌آید از نگاه آنها جوان‌گرایی صرفا نشاندن یک مسئول کم سن و سالتر نسبت به مسئول قبلی است در حالیکه باید یادآور شد که سن شناسنامه‌ای افراد در اداره امورات قضایا مهم نیست، بلکه سن رشد عقلی آنها مطرح است. چه بسا بعد از روی کار آمدن فردی جوان، اما بدون تجربه، حوزه مدیریتی او به عقب ماندگی بیشتر کشیده شود.

گذشته از این‌ که این معنا از جوان‌گرایی یک معنای سطحی از این مقوله است؛ باید با نگاهی موضوعی و ریشه ای به موضوع مدیریت نگاه کرد. وقتی به صدر اسلام و انتصابات معصومان نگاه کنیم؛ خواهیم دید که در انتصابات معصومان ملاک اصلح گرایی بود نه فقط جوانگرایی! برای مثال گاهی در فرماندهی جنگ یک جوان، اما در عرصه های دیگر افراد مسن و میان سال انتخاب میشدند. برای نمونه در اعزام سپاه اسامه بن زید پیامبر (ص) یک جوان کم سن و سال را برای فرماندهی جنگ انتخاب کردند ولی در مقابل رسول خدا (ص) در دیگر غزوه­‌ها، افراد دیگر را به عنوان فرمانده سپاه خود اختیار کردند. یا اینکه در بعضی غزوه ها عبدالله بن ام مکتوم که دارای سن بالا و نابین بود را به عنوان جانشین در مدینه انتخاب ‌کردند. این نوع انتصاب و اختیارها نشان می‌دهد که جوان بودن، خصوصیت کامل و گره گشای مشکلات مدیریتی در همه عرصه ها نیست.

اصول انتخاب مسئولان

در فرمایشات حضرت امام علی (ع) خصوصیات یک مسئول در دستگاه حکومت مردمی، مشخص شده است. این خصوصیات را میتوان از نامه ای که امام به مالک اشتر برای امارت مصر نوشته بود، استخراج کرد.
در نامه آمده است که، ای مالک! اخلاص، رضای خدا در امور، توکل به او، پذیرش نظارت خدا، تقوا، مدیریت اثربخش، شایسته‌سالاری، جابه جایی و ارتقای مدیران بر اساس معیار‌ها و ضوابط شایستگی نه روابط، عالم بودن بر امور، پیشینه مناسب داشتن، امانت‌داری، توانایی اداره کردن، مقاوم بودن در مقابل فشارها، رازداری، اخلاق شایسته، قدرت تصمیم‌گیری و اجرای بالا، اعتماد به نفس داشتن و به خود ارزش‌دادن، توانایی در شناخت خویشتن، کفایت داشتن و توانایی حل مشکلات و مدیریت بحران‌ها و شکست‌ها، فرصت‌شناسی و توانایی بهره‌برداری از فرصت‌ها، توجه جدی به عدالت و انصاف در مسئولیت، اعتدال در رفتار توسط مسئولان و خودداری از افراط و تفریط و… که در شمارش به بیش از سی مورد می‌رسد که از این مجال خارج است از ویژگی‌های مسئولان اطراف تو باید باشد.
منبع: هفته نامه رضوان